Afghaanse vrouw moet kiezen tussen onveilige of peperdure bevalling

Nasrin Mohamadi, moeder van vier kinderen, zegt dat ze nooit weer een voet zet in een Afghaanse openbaar ziekenhuis. Na haar eerste ervaring met de verloskundige afdeling, is ze alle geloof in de overheidszorg kwijt. "De artsen zeiden dat ik nog niet genoeg ontsluiting had. Dus moest ik op de gang wachten. Daar zat ik met een paar anderen op de vloer, omdat er geen stoelen waren", zegt ze over haar ervaring in het Mazar-e Sharif Ziekenhuis, 425 kilometer ten noordwesten van Kaboel.

"Uiteindelijk mocht ik naar binnen. Daar lagen drie andere vrouwen met hun benen wijd, terwijl mensen de zaal in- en uitliepen. Zo lag ik daar ook een uur, totdat ik zonder verdoving beviel. Er was zelfs geen doek om mezelf of de baby schoon te maken", zegt de 32-jarige. "Na de bevalling moest ik direct het ziekenhuis verlaten, want er zaten andere vrouwen te wachten."

De dokters hadden haar verteld dat ze zichzelf tien dagen niet mocht wassen. Als gevolg daarvan raakten haar hechtingen ontstoken, zegt ze. "Ik heb daarna zo'n 550 euro betaald voor de bevallingen van mijn andere drie kinderen. Dat was een goede investering."

Platteland

Vijfhonderd euro is een flink bedrag in een land waar het gemiddelde inkomen minder dan 2,30 euro per dag bedraagt en 75 procent van de bevolking op het platteland leeft, waar weinig gezondheidsfaciliteiten zijn. Veel vrouwen hebben dan ook geen andere optie dan te vertrouwen op openbare zorg. In Afghanistan overlijden 460 op 100.000 vrouwen bij de bevalling. Het land is een van de vier landen met de hoogste moedersterfte buiten Afrika ten zuiden van de Sahara.

Hoewel de moedersterfte aanzienlijk is gedaald ten opzichte van een piek in 2002, toen nog 1.600 van de 100.000 vrouwen overleden, is het cijfer volgens de Verenigde Naties nog steeds veel te hoog. Het gebrek aan gespecialiseerde zorg tijdens de zwangerschap of bevalling is een van de oorzaken. Vooral op het platteland ontbreekt het hieraan. Door de onveiligheid en slechte wegen in het land, moeten veel vrouwen thuis bevallen.

Dat betekent niet veel goeds voor de 6,5 miljoen vrouwen in de vruchtbare leeftijd die het land telt. Afghanistan heeft bovendien slechts 3.500 vroedvrouwen, volgens het VN-Bevolkingsfonds (UNFPA). Zij kunnen maar 23 procent van de vrouwen helpen. De situatie dreigt nog te verslechteren: het UNFPA schat dat de vroedvrouwen in 2030 1,6 miljoen zwangerschappen per jaar moeten afhandelen, waarvan 73 procent op het platteland.

Gebrek aan scholing

Zelfs vrouwen die gebruik kunnen maken van de beste faciliteiten in het land zijn niet verzekerd van veiligheid en comfort. Een moeder van vier kinderen zegt dat ze totaal niet tevreden is over de zorg die ze daar kreeg. "Mijn vier kinderen zijn geboren via een keizersnede, maar de artsen waren niet goed opgeleid", zegt ze. "De meesten hadden maar drie jaar een medische opleiding gevolgd. Op een schaal van 10, geef ik de zorg daar een 4", zegt ze.

Haar mening mag dan voortkomen uit haar persoonlijke ervaring, ook verschillende studies naar de Afghaanse gezondheidszorg zijn niet positief. In een in 2013 verschenen rapport noemt Artsen zonder Grenzen (AzG) Afghanistan "een van de meest risicovolle plaatsen voor zwangere vrouwen en jonge kinderen." Dat heeft volgens AzG vooral te maken met gebrek aan scholing.

"Privéklinieken zijn onbetaalbaar voor de meeste Afghanen en veel openbare ziekenhuizen kampen met personeelstekorten en overbelasting", zegt AzG, dat vier ziekenhuizen heeft in het land. "Veel plattelandsklinieken functioneren niet, doordat gekwalificeerd personeel gevaarlijke gebieden heeft verlaten. De aanvoer van medicijnen en materialen is onregelmatig of helemaal gestopt."

Anticonceptie

Aangezien het gebruik van anticonceptie laag is in het land, slechts 22 procent van de vruchtbare vrouwen kan er gebruik van maken, zijn grote gezinnen nog steeds de norm. Afghaanse vrouwen krijgen gemiddeld zes kinderen, een praktijk die aangewakkerd wordt door de culturele druk om minstens één zoon te baren die voor zijn ouders moet zorgen als ze oud zijn.

Gebrek aan voorlichting leidt er vaak toe dat moeders te weinig tijd nemen om volledig te herstellen voordat ze opnieuw moeten bevallen. Daardoor kunnen allerlei gezondheidsproblemen voor de moeder ontstaan en een gebrek aan moedermelk voor de nieuwe boreling.

Uit een onderzoek uit 2013 door het Afghaanse ministerie van Volksgezondheid blijkt dat slechts 58 procent van de kinderen jonger dan zes maanden alleen borstvoeding krijgt. Dat is echter wel een verbetering ten opzichte van tien jaar geleden. Ook groeiachterstand bij kinderen is met bijna 20 procent verminderd tussen 2004 en 2013, van 60,5 procent tot 40,9 procent.

Gynaecoloog Nilofar Sultani, een arts die werkt in de Kraamkliniek Malalai, zegt dat de medische zorg in Afghanistan in de afgelopen tien jaar "aanzienlijk" verbeterd is. "Er zijn meer ziekenhuizen en ze zijn beter uitgerust. Het aantal goed opgeleide artsen is ook toegenomen", zegt ze. Maar het belangrijkst is volgens haar dat de houding van vrouwen is veranderd. "Vroeger kwamen ze zelden naar het ziekenhuis. Tegenwoordig komen ze uit zichzelf. Ze raken langzaam hun angst voor artsen kwijt."

Gezondheidscentra, zegt ze, behoren tot de weinige plaatsen waar Afghaanse vrouwen zich op hun gemak kunnen voelen zonder de aanwezigheid van een man.