Toetreding Bolivia dwingt Mercosur tot hervormingen

De asymmetrie tussen de leden van het de Mercosur is door de toetreding van Bolivia een belangrijk onderwerp op de tweedaagse top van het handelsblok, die donderdag begon in Rio de Janeiro. Bolivia is veel armer dan Brazilië en Argentinië, de twee grote leden van de Mercosur, en ook dan Uruguay en Paraguay, al zijn dat absolute meelopertjes in het handelsblok. Venezuela, dat vorig jaar aansloot, speelt dankzij zijn olie-inkomsten ook in een hogere afdeling dan Bolivia.

Bolivia heeft nu een associatieovereenkomst met de Mercosur, net als Chili, Ecuador, Colombia en Peru. De Braziliaanse buitenlandminister, Celso Amorim, is voorstander van een volwaardig lidmaatschap voor Bolivia, al moeten er voor de nieuwe lidstaat allicht speciale voorwaarden gelden. Bolivia lijkt de toetreding bijvoorbeeld alleen te kunnen verwerken als het tijdelijk vrijgesteld wordt van de gemeenschappelijke buitentarieven die alle Mercosurlanden hanteren. Zo zou het land bij voedselschaarste nog bepaalde levensmiddelen tolvrij kunnen invoeren.

Paraguay en Uruguay maken als kleine economieën al lang aanspraak op meer flexibiliteit. Een bijzondere behandeling voor Bolivia zou ze een nieuw argument geven. Brazilië heeft daar wel oren naar. Het stelt de twee landen een verlaging voor van de 'nationalisatie-index', het aandeel van onderdelen in een product die in de Mercosur moeten vervaardigd zijn om het hele product als fabrikaat van binnen het handelsblok te kunnen beschouwen.

Maar ook Argentinië klaagt dat zijn ondernemers het moeten afleggen tegen de overmacht van de veel grotere Braziliaanse economie. De voorbije jaren voerde Brazilië veel meer uit naar Argentinië dan omgekeerd. Vorig jaar werd een mechanisme goedgekeurd om die onevenwichten weg te werken, maar dat heeft niet veel uitgehaald.

In 2006 boekte Brazilië een handelsoverschot van 3,8 miljard euro met de overige Mercosurleden, Venezuela niet meegerekend. Paraguay, het economische kneusje van het blok, voerde vier keer meer in uit Brazilië dan het kon exporteren naar dat land. Venezuela zag zijn invoer uit Brazilië de voorbije twee jaar meer dan verdubbelen.

Tussen Bolivia en Brazilië is de handelsbalans in evenwicht, maar dat is enkel te danken aan de grote hoeveelheden aardgas die Brazilië in zijn armste buurland koopt. Ook uit de andere landen in de regio voert Brazilië vooral grondstoffen in, terwijl het zelf industriegoederen uitvoert. Niemand ziet daar in de nabije toekomst verandering in komen.

De vraag is of Brazilië toegevingen wil doen om de ergernis over de onevenwichten bij de andere lidstaten binnen de perken te houden. Vooral de kleine lidstaten weten dat ze veel te verliezen hebben bij het uiteenvallen van het handelsblok. Maar toch durven ze de zaken op de spits te drijven. Uruguay zal eind januari een verdrag over de bevordering van handel en investeringen met de VS ondertekenen. Dat kan de weg vrijmaken voor een vrijhandelsakkoord met de grootmacht. Zoiets is onaanvaardbaar voor de Mercosur, heeft de Braziliaanse buitenlandminister Amorim gewaarschuwd.