Rwandese boeren koken op gas uit koeienmest

"Een biogasinstallatie is vandaag de droom van veel dorpelingen", zegt Dame Kaligirwa uit Ngoma, in het oosten van Rwanda. Houtskool, de handigste traditionele brandstof op het platteland, is duur, en zelf hout of ander brandbaar materiaal verzamelen vergt almaar meer tijd. Rwanda is dichtbevolkt en de ontbossing gaat hard. "Op sommige dagen koken we helemaal niet omdat we niets vinden", zegt een vrouw uit de buurt van Ngoma. "Tijdens het regenseizoen kan je ook bijna niet aan droge kruiden of landbouwafval komen. Je bent veel tijd kwijt, en daarna zit je in de keuken urenlang in de rook."

Ontbossing

Naar schatting 95 procent van de Rwandezen gebruikt houtskool, brandhout en ander plantaardig materiaal om te koken en om licht te maken. "Als we geen andere energiebronnen aanspreken, stoken we al onze bossen op", zegt een landbouwwetenschapper in het zuiden van het land. In het heuvelachtige Rwanda leidt ontbossing tot sterke erosie, wat de voedselvoorziening in het gedrang brengt.
Daarom zette de Rwandese regering drie jaar geleden een programma op om biogasinstallaties ingang te doen vinden. Daarin wordt uit koeienmest gas gehaald. Goedkoop zijn die dingen niet: een installatie van zes kubieke meter, genoeg voor een gezin van vijf, kost 800.000 Rwandese frank (1000 euro). Kopers kunnen de prijs wel verlagen door zelf mee te werken. De subsidie dekt 30 procent van de kosten. Bij de Rwandese Volksbank is ook een kredietlijn geopend om de financiering van de installaties te vergemakkelijken. 
Alleen boeren met minstens twee koeien op stal, kunnen een aanvraag indienen – zo is de overheid er zeker van dat de installaties maximaal benut worden. Veel boeren vervullen die voorwaarde – de voorbije jaren profiteerden ze van een ander programma dat arme boeren in staat stelt zich goedkoop koeien aan te schaffen. Ook in scholen en kazernes worden biogasinstallaties gebouwd; daar worden ze gevoed met menselijke uitwerpselen. 
Het gas wordt gebruikt om te koken en als brandstof voor gaslampen. Het verteerde afval is bruikbaar als meststof.

Vrouwen

Vooral vrouwen zijn geïnteresseerd in de biogasinstallaties – zij zijn dan ook verantwoordelijk voor het aanslepen van brandhout en het koken. "Ik heb besloten een installatie te laten bouwen omdat ik het beu was zoveel geld uit te geven aan brandhout", zegt Léocadie Kazayire, een vrouw uit het noorden van het land. "Stel je voor, voor vier blokken hout vragen ze je 700 frank (bijna 1 euro). Biogas is onvergelijkbaar. Je kookt er veel sneller mee, en je hebt geen last meer van rook. Ik zou zelfs kunnen slapen in mijn keuken."
Rwanda wil dat tegen eind 2012 minstens 5000 gezinnen op biogas koken. Aanvankelijk was het doel 15.000 gezinnen, maar dat bleek niet haalbaar.