Presidentsverkiezing in Venezuela is “show van de regering”

President Nicolás Maduro, wiens mandaat in januari 2019 afloopt, kondigde vorige maand aan dat er uiterlijk op 22 april nieuwe verkiezingen komen. Hij is zelf kandidaat voor een nieuwe ambtstermijn van zes jaar.

De verkiezing “beantwoordt niet aan de technische en politieke vereisten die de burgers het recht op vrije, geldige, universele en democratische verkiezingen garanderen”, zegt Rafael Uzcátegui van het Forum voor het Leven, een coalitie van mensenrechtenorganisaties; hij is ook coördinator van Provea, een van de oudste en meest gerespecteerde mensenrechtenorganisaties van het land.

Onvoldoende tijd

De officiële bekendmaking gebeurde op 7 februari. Daardoor “is er onvoldoende tijd voor de burgers om zich in Venezuela en in het buitenland in het kiesregister in te schrijven, en ook niet voor de kandidaten om hun programma’s en campagnes uit te werken. Ook voor internationale waarnemers die kunnen toezien op een effectief verloop van het proces, is er te weinig tijd.”

Op 23 februari bevestigde de Nationale Kiesraad (CNE) – vier van de vijf leden zijn regeringsgezind – dat de verkiezingen op 22 april plaatsvinden. Een ander voorstel van Maduro, om op dezelfde dag ook een nieuw parlement te kiezen, werd om technische redenen verworpen.

In het parlement, waarvan de legislatuur in 2021 afloopt, heeft de oppositie een meerderheid, maar de macht van deze instelling is uitgehold door het regeringsgezinde Hooggerechtshof, en door de deelstaatparlementen en gemeentelijke raden.

Economie in elkaar geklapt

Volgens Maduro kunnen “vier jaar zonder verkiezingen het pad effenen om ons volledig aan het economisch herstel (van het land) te wijden.”

Voor onafhankelijke analisten is het duidelijk: de Venezolaanse economie is in elkaar geklapt. De inflatie zou dit jaar meer dan 3000 procent bedragen, er is een tekort aan voeding, medicijnen, contant geld en andere essentiële zaken, de olieproductie gaat sterk achteruit, het bruto binnenlands product daalt snel, bedrijven sluiten massaal, de werkloosheid en armoede nemen toe en miljoenen mensen verlaten het land.

Geen oppositie

De verkiezing “zou goed zijn als het een zuivere verkiezing was, om deze president te vervangen, of om deze president aan te zetten tot hervormingen”, zegt Luis Acosta, mecanicien in Caracas, en vader van twee kinderen. “Maar het ziet er niet naar uit dat het zo zal gaan. Daardoor ben ik nu geld bij elkaar aan het zoeken om naar mijn familie in Peru te gaan.”

De oppositie doet niet mee op 22 april. De Mesa de Unidad Democrática (MUD), de coalitie van de meeste oppositiepartijen, noemt de verkiezing “een show van de regering om zich legitimiteit aan te meten die ze niet heeft. Reken niet op de Unidad voor wat tot nog toe een onwettige schijnvertoning was.”

Vertrouwen bij Maduro

De regering van Maduro, opvolger van de overleden Hugo Chávez, die het land leidde van 1999 tot 2013, heeft er alle vertrouwen in dat ze de overwinning van de regionale en lokale verkiezingen van vorig jaar kan herhalen.

De MUD plaatste ook bij die verkiezingen vraagtekens. Peilingen wezen net op een hoge mate van afwijzing van Maduro, voert de oppositie aan.

Dat er geen garanties zijn op eerlijke verkiezingen is al aangeklaagd door de grootste universiteiten, door werkgevers- en werknemersorganisaties, door de bisschoppenconferentie, door humanitaire organisaties en door de meeste Amerikaanse en Europese regeringen.

Opposanten uitgesloten

Om tot een oplossing te komen hebben de MUD en de regering van december tot februari gesprekken gevoerd in de Dominicaanse Republiek, begeleid door de Dominicaanse president Danilo Medina, de Spaanse oud-premier José Luis Rodríguez Zapatero en verschillende buitenlandministers uit Latijns-Amerika, maar tot een akkoord kwam het niet.

Op 23 februari spoorde een meerderheid van de negentien landen van de Organisatie van Amerikaanse Staten Venezuela aan de verkiezingsdatum te verschuiven, alle partijen en kandidaten toe te laten en de Nationale Kiesraad (CNE) onafhankelijk en autonoom te laten werken.

Nu zijn verschillende belangrijke partijen en oppositieleiders uitgesloten door beslissingen van de CNE, het Hooggerechtshof of de Nationale Grondwetgevende Vergadering (ANC), een bovengrondwettelijk orgaan waarin alleen partijgenoten van Maduro zitten.

Maduro verzwakt

Sommige opposanten, zelfs binnen de MUD, overwegen toch mee te doen op 22 april, onder meer Henri Falcón, oud-gouverneur en leider van Avanzada Progresista.

Maar de kans is reëel dat Maduro op 22 april bijna zonder tegenstanders naar de kiezer trekt. Hij heeft zelf aangekondigd “dat de verkiezing van 22 april doorgaat, of het nu regent, dondert of bliksemt (…), met of zonder de oppositie.”

Maduro “kan deze schermutseling wel winnen maar zijn positie is verzwakt”, zegt historica Margarita López Maya van de Latijns-Amerikaanse Raad voor Sociale Wetenschappen. “Doordat economische, politieke, sociale en internationale problemen voor zijn regering nu samenkomen, oogt zijn toekomst niet veelbelovend.” Ze verwijt tegelijk de oppositie dat ze “geen coherente strategie heeft kunnen ontwikkelen.”