Oekraïne staat voor moeilijke verkiezingen zondag (analyse)

In de aanloop naar de stembusgang hebben zowat alle kandidaten elkaar al beschuldigd van fraude en van ambities om alle macht naar zich toe te trekken eens ze de verkiezingen gewonnen hebben. Als geen enkele kandidaat meer dan de helft van de stemmen haalt zondag, komt er mogelijk een nieuwe ronde. De enige zekerheid lijkt momenteel dat de leider van de Oranje Revolutie in 2004, huidig president Viktor Joesjenko, op een zware nederlaag afstevent. Hij loopt achterop in de peilingen en zou amper 5 procent halen.
De president heeft al laten weten dat zijn nederlaag zou gelijkstaan met "de overgave van de Oekraïense onafhankelijkheid" en een economische slavernij aan een "pro-Moskou project".
Maar daar lijkt de kiezer momenteel niet meteen van wakker te liggen.
De beloftes van integratie met het Westen en democratie, die sinds 2004 constant werden gedaan, botsen met de realiteit in de post-Sovjetrepubliek, die kreunt onder economische en politieke kwalen. Bovendien vielen de twee symbolen van de Oranje Revolutie, Joesjenko en huidig eerste minister Julia Timosjenko, al snel in ruzie. Joesjenko is onomwonden voor een vrije markt, levert kritiek op Rusland en pleit voor toetreding tot de NAVO. Timosjenko evolueerde naar een meer verzoenende houding ten opzichte van Rusland en wil een sterke sociale zekerheid.

Janoekovitsj

Naar alle waarschijnlijkheid zal Timosjenko, die 15 procent haalt in de peilingen, echter de duimen moeten leggen tegen Viktor Janoekovitsj, die met 30 procent voorop ligt in de peilingen. Janoekovitsj belooft Oekraïne dichter bij de Europese Unie te brengen, en toch goede relaties met Rusland te houden.
De tijden waarin de EU een mogelijke toetreding van Oekraïne aanmoedigde, lijken echter voorbij. "Er is een grote vermoeidheid in de Europese hoofdsteden en in Washington", zegt Natalia Shapovalova, analiste van de Stichting voor Buitenlandse Betrekkingen en Internationale Dialoog (Fride) in Madrid. "Maar het land is te groot en belangrijk om zomaar te laten vallen, dus kijken ze niet ongeïnteresseerd toe."
"Wie ook wint, hij of zij zal de Oekraïense houding ten opzichte van de EU niet radicaal veranderen. De grote vraag is wie de steun voor democratisering en hervormingen kan consolideren. Dat zal de belangrijkste indicator zijn voor de Europese geloofsbrieven van de volgende president." Veel reden voor optimisme is er niet volgens Shapovalova. "Zowel Janoekovitsj als Timosjenko zullen in de eerste plaats hun eigen macht willen consolideren, eerder dan politieke hervormingen doorvoeren."
Rusland is alvast een stuk optimistischer over de verkiezingen. Hoewel enkel Janoekovitsj openlijk uitpakt met pro-Russische slogans, zou ook een overwinning van Timosjenko het Kremlin wel plezieren. "Vooral in vergelijking met de huidige president Joesjenko, die in Moskou als extreem anti-Russisch ervaren wordt", zegt Shapovalova.