Nieuwe ebola-uitbraak in Oeganda “kwestie van tijd”

Twee maanden geleden verklaarde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) Oeganda vrij van het zogenaamde Soedanese ebolavirus. De meest recente ebola-epidemie kostte aan 55 mensen het leven

Oeganda heeft inspanningen geleverd op vlak van volksgezondheid om een einde te maken aan de uitbraak. Maar bij gebrek aan vaccins en geneesmiddelen dreigt al weer een volgende uitbraak.

Wetenschappers zoeken immers nog steeds naar antwoorden op prangende vragen: wie was de eerste getroffen persoon? En hoe heeft die eerste patiënt het virus opgelopen?

“Spillover”

“We hebben geen antwoorden op die vragen. We hopen dat Oeganda ons en de wereld die antwoorden binnenkort kan geven”, zegt Emmy Bore, programmadirecteur Oeganda voor het Amerikaanse Centum voor Volksgezondheid (CDC).

“Bij elke Ebola-uitbraak waarop we hebben gereageerd, zoals in West-Afrika en in de DRC, is geprobeerd de oorsprong te traceren tot de allereerste persoon die besmet raakte. Als je weet waar die persoon heen ging en wat hij at, kun je achterhalen hoe hij of zij het virus kreeg. Bij de meeste uitbraken lukt dat niet”, legt ze uit.

Epidemioloog Kyobe Henry Bossa van het ministerie van Volksgezondheid stond in de frontlinie bij verschillende ebola-uitbraken en covid-19. Volgens hem is het noodzakelijk om de precieze oorsprong van het virus te traceren, vóór de volgende uitbraak.

“We vermoeden dat de besmettingsbron een vleermuis is die in het gebied circuleert, en dat het virus in de natuur in stand wordt gehouden”, aldus Kyobe.

Vleermuizen zijn al lang de belangrijkste verdachten van wat wetenschappers de “spillover” van nieuwe ziekteverwekkers naar mensen noemen. Ze zouden meer virussen herbergen die dodelijk zijn voor mensen dan eender welk ander zoogdier.

Vrouwelijke krijger

De Oegandese dierenarts en epidemioloog Monica Musenero Masanza is geen onbekende in de strijd tegen virussen als ebola en marburg in Oeganda en West-Afrika. Musenero werd algemeen bekend als Dokter Kornya, vrij vertaald betekent dat “vrouwelijke krijger”, een bijnaam die ze kreeg voor haar inzet in de strijd tegen Ebola in Port Loko in het noorden van Sierra Leone.

“Wanneer ebola opduikt, is er telkens veel ellende en menselijk leed mee gemoeid. Helaas, omdat we er niet veel over weten, kunnen we er meestal weinig aan doen, behalve de ziekte proberen te beheersen”, zegt ze.

Nu Oeganda met succes een einde heeft gemaakt aan het Soedanese ebolavirus, moeten alle inspanningen worden gericht op het vinden van de besmettingsbron van die specifieke virusstam. Anders is volgens Musenero een nieuwe uitbraak gegarandeerd. “Het is geen kwestie van of, maar wanneer. Daarom moeten we naar de jungle om de oorspronkelijke gastheer van het virus te vinden”, zegt ze.

De uitbraak in Oeganda was de eerste van deze specifieke virusstam in het land in tien jaar, de vijfde in totaal. Oeganda telde totaal 164 gevallen (142 bevestigde en 22 waarschijnlijke), 55 bevestigde sterfgevallen en 87 herstelde patiënten.

Vleermuizen

De uitbraken hebben zich in de loop der jaren in vergelijkbare regio’s voorgedaan, telkens met een vleermuis als vermoedelijke besmettingsbron.

Trevor Shoemaker, epidemioloog aan het National Center for Emerging and Zoonotic Diseases van CDC, vermoedt dat in dat gebied vleermuizen circuleren die het virus bij zich dragen.

“Het is niet onverwacht dat er een uitbraak zou zijn waar we eerdere uitbraken hebben gezien in de centrale regio van Oeganda”, zegt Trevor Shoemaker, epidemioloog van het CDC.

Maar hoewel vleermuizen verdachte nummer één zijn, ontbreekt het volgens Shoemaker aan sluitend bewijs.