Malawische vrouwen repareren waterleidingsysteem

Ethel James kan niet wachten tot het systeem weer werkt. Dan hoeft ze niet meer, net als andere vrouwen uit haar dorp, voor zonsopgang op te staan om water te halen.

James werkt zelf mee aan de reparatie van het systeem, dat bestaat uit een pijpleiding verbonden met een reservoir. Op verschillende punten in het dorp zijn kranen bevestigd aan de pijpleiding, maar stromend water is er nog niet.

Het systeem raakte in onbruik nadat de overheid het in de jaren negentig niet langer wilde  onderhouden. Met hulp van Water Aid Malawi, een internationale hulporganisatie, heeft de gemeenschap het systeem nu overgenomen. Op de leidingen zijn het dorp Kwilasha en dertien omringende dorpen in het district Machinga in het zuiden van Malawi aangesloten.

Dorpsbewoners zijn in groepen georganiseerd en vrouwen hebben de leiding. Ze leggen ook zelf pijpen en graven geulen. Oude pijpen worden vervangen door nieuwe, grotere pijpen en het netwerk wordt uitgebreid, zodat meer mensen bereikt worden.

Krokodillen

James staat elke ochtend om vier uur op. Voordat ze aan het reparatiewerk begint, loopt ze een uur naar het enige nog werkende boorgat in een buurdorp. Daar haalt ze een emmer water, die haar vijf kinderen nodig hebben om zich klaar te maken voor school.

De dichtstbijzijnde alternatieve waterbron is de rivier, op tien minuten lopen. In deze tijd van het jaar staat de rivier echter droog. Zelfs tijdens het regenseizoen vermijdt James de rivier liever, vanwege de krokodillen. Bronnen in het dorp zijn - als ze niet droog staan - ook onveilig, vanwege cholera, zegt ze.

Tot het midden van de jaren negentig had de regio stromend water, via een systeem dat de overheid in 1980 had aangelegd. In 1994, nadat de overheid het eigendomsbeleid had veranderd, stortte het systeem in. Dorpsbewoners bleken niet over vaardigheden te beschikken om de faciliteiten te repareren en wisten niet aan geld te komen om onderdelen te kopen.

"De overheid legde de verantwoordelijkheid voor het systeem bij de dorpsbewoners die niet wisten hoe ze het moesten onderhouden", zegt dorpsbewoner Ndomime Zakaria, die in 1980 geulen groef voor de aanleg van het systeem.

Corruptie

De overheid besloot ook over te stappen op nieuwe vormen van watervoorziening. Het oude systeem was een op zwaartekracht werkend toevoersysteem, maar de voorkeur van de overheid ging nu uit naar het boren van bronnen.

Het boren van bronnen bleek echter geen oplossing. Veel bronnen zakten na verloop van tijd in. Volgens analisten uit de watersector waren de plannen om bronnen aan te leggen niet gebaseerd op hydrologische expertise, maar ingegeven uit politieke overwegingen. Zo zouden boorbedrijven waar politici belangen in hadden, opdrachten hebben gekregen de bronnen te boren. Het gevolg was een oneerlijke verdeling van bronnen en slecht functionerende faciliteiten.

Dorpsbewoners zaten ondertussen met de problemen: hun oude systemen werkten niet meer en de bronnen bleken geen alternatief. Vrouwen moesten nu weer noodgedwongen water uit onveilige bronnen halen.

Onderwijs

Water Aid Malawi en de districtsraad van Machinga hebben de bevolking inmiddels trainingen in leiderschap, projectmanagement, fondsenwerving, beheer en onderhoud gegeven. Als het waterleidingsysteem weer werkt, zal het naar verwachting 45.000 mensen van water voorzien. Dat is drie keer zoveel als in de jaren negentig.

James zegt dat vrouwen het meest te lijden hebben onder het watergebrek, omdat zij degenen zijn die het water nodig hebben voor hun dagelijkse huishouden. "Nu leren we zelf hoe we alles moeten beheren. We graven niet alleen geulen, we leggen ook samen met mannen de pijpen en voeren reparaties uit", zegt ze.

Monalisa Nkhonjera, communicatiemedewerker van Water Aid Malawi, legt uit dat de betrokkenheid van vrouwen bij "vuil en ruig werk", zoals het aanleggen van pijpen, ertoe leidt dat ze ook zelf de zaak draaiend kunnen houden.

Hygiëne

Elk huishouden in de betreffende dorpen draagt 13 cent per maand bij voor de aanschaf van onderdelen en de aanleg van nieuwe waterkranen. Dorpen zijn georganiseerd in een vereniging van watergebruikers, die een bankrekening heeft. Daarop wordt geld gespaard voor de overname van de faciliteiten van Water Aid Malawi.

Op de plaatsen waar al stromend water is, promoten vrouwen hygiëne. Leden van speciaal daarvoor opgerichte comités bezoeken huishoudens om te praten over veilige wateropslag, de noodzaak handen te wassen na toiletbezoek en het gebruik van de waterkranen.

James verwacht niet dat het systeem opnieuw stil zal komen te liggen, vooral omdat de vrouwen nu niet langer toeschouwers zijn bij het project. Ze weet nu hoe ze een kraan moet repareren en waar ze reserveonderdelen kan halen, zegt ze.

"We hebben een ontzettende rotperiode gehad en doen er nu alles aan om te voorkomen dat zoiets weer gebeurt. We kunnen onszelf nu redden, ook als de mannen er niet zijn", zegt James.