Het Westen komt eigen wapens tegen in Libië

Libië beschikt over een enorm wapenarsenaal, dat vaak in het Westen is aangekocht. Van Frankrijk kocht het Mirages, Aerospatiale helicopters en Crotale grond-luchtraketten, van de Verenigde Staten C-130 transporttoestellen en van de Britten kreeg het Centurion gevechtstanks en pantservoertuigen.

België leverde geweren en munitie, Nederland onder meer pantservoertuigen en munitie, Zweden zwaar geschut en Griekenland een uitgebreid luchtverdedigingssysteem. Dankzij de massale inkomsten uit olie kon Kadhafi tot in Brazilië shoppen: hij kocht er in de jaren tachtig meer dan duizend gevechtsvoertuigen en pantserwagens. Tijdens de viering van 25 jaar Kadhafi in 1994 paradeerden bovendien meer dan duizend Russische T -62 en T-72 tanks in de straten van Tripoli.

Volgens Pieter Wezeman van het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) gebeurden de meeste van de aankopen in de jaren zeventig en tachtig. Het is nog maar de vraag hoeveel van die wapens nog operationeel inzetbaar zijn, na jarenlange wapenembargo's. "Ze vormen zeker geen partij voor een goed georganiseerde campagne door de Navo of de VS", zegt Wezeman.

Nieuwe aankopen

Maar in de afgelopen jaren investeerde Libië opnieuw in wapentuig. Uit statistieken van de Europese Unie, die de New York Times vorige week publiceerde, blijkt dat Italië in de afgelopen jaren de grootste uitvoerder van wapens naar Libië was.

De VS hebben vorig jaar 330.000 dollar uitgetrokken om Libische soldaten op te leiden, dit jaar zelfs 350.000 dollar. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken haastte zich om te benadrukken dat het geld vooral bedoeld is in de strijd tegen de terroristische dreiging in de regio en om Libië te doen afzien van massavernietigingswapens.

Volgens Wezeman was Libië geïnteresseerd in de aankoop van grote nieuwe wapensystemen sinds het einde van het wapenembargo in 2003-2004. Wapenleveranciers in Groot-Brittannië, Frankrijk, Italië en Rusland voerden agressieve marketing met steun van hun overheden. Maar ondanks allerlei geruchten zijn er geen bewijzen van grote aankopen, uitgezonderd enkele antitankraketten van Frankrijk. "De wil om te verkopen was er, maar Kadhaffi bleek voorzichtig bij het tekenen van contracten", zegt hij.

Tweede Irak

In de voorbije jaren zijn wel een aantal wapensystemen gemoderniseerd. De Britse firma General Dynamics UK leverde een communicatiesysteem voor de Russische tanks, terwijl het Franse Dassault Mirage gevechtstoestellen opwaardeerde. Het Italiaanse Finmeccanica moderniseerde CH-47 helikopters en heeft een contract om hetzelfde te doen met zware artillerie.

Libië investeerde ook volop in grenscontrole, met voor honderden miljoenen bewakingsmaterieel en verkenningsvliegtuigen van het Italiaanse Finmeccanica.
Daarnaast probeerde het land grote hoeveelheden vuurwapens te kopen. Oekraïne heeft naar eigen zeggen 101.500 automatische geweren geleverd in 2006 en 2007, en een Russisch bedrijf kreeg een contract voor nog eens een half miljoen wapens. Het Belgische bedrijf FN Herstal leverde in 2009 voor 11,5 miljoen euro wapens en munitie.

"En er zijn redenen om aan te nemen dat er nog meer geleverd is uit andere bronnen,” zegt Wezeman.“Die wapens komen bovenop het arsenaal dat Libië heeft opgebouwd in de jaren zeventig en tachtig, en dat nog steeds gebruikt kan worden",

Volgens de expert kan een luchtcampagne van de Navo of de VS vrijwel zonder twijfel de grote wapens snel uitschakelen, zoals dat ook gebeurde in Irak in 1990 en 2003. "Maar een grondoffensief zou op hetzelfde probleem stuiten als in Irak. Met een dergelijke enorme hoeveelheid kleine en lichte wapens in het land kan iedereen die wil vechten snel aan het nodige wapentuig komen", zegt hij.