Geologen herkennen voortekenen van catastrofe 250 miljoen jaar geleden

In de geschiedenis van de aarde vonden verschillende periodes van massaal uitsterven plaats. Momenteel zijn er vijf bekend.

De grootste vond 250 miljoen jaar geleden plaats, bij de overgang van het Perm- naar het Trias-tijdperk. Door enorme vulkaanuitbarstingen en de broeikasgassen die daardoor vrijkwamen, verdween 90 procent van alle diersoorten. Dat gebeurde in amper 60.000 jaar, een oogwenk naar geologische maatstaven.

700.000 jaar

Lange tijd gingen wetenschappers ervan uit dat die massa-extinctie abrupt gebeurde, er waren geen sporen die wezen op signalen dat zo’n catastrofe er zat aan te komen. Paleobiologen van de Friedrich-Alexander-Universiteit in Erlangen-Nürnberg en het Museum voor Natuurkunde in Berlijn halen die stelling nu onderuit. In de vakpublicatie Geology zeggen ze dat er al lang voor die massa-extinctie indicatoren waren dat een enorme ramp op komst was.

Al 700.000 jaar voor de massa-extinctie waren de eerste voortekenen te zien, zeggen ze. Verschillende soorten van ammonieten, zeedieren, stierven toen uit. De overgebleven ammonietensoorten werden nadien steeds kleiner en steeds minder complex.

Fossielen in Iran

De wetenschappers baseren zich voor hun stelling op fossielen in Iran, uit gebieden waar nog weinig geologisch onderzoek was gedaan.

Ze zien vandaag dezelfde waarschuwingssignalen als bij de massa-extinctie op het eind van het Perm. “Er zijn veel bewijzen voor ernstige wereldwijde opwarming, oceaanverzuring en zuurstofgebrek”, zegt hoofdonderzoeker Wolfgang Kiessling. “Wat ons onderscheidt van de gebeurtenissen in het verleden, is de omvang van deze fenomenen. De temperatuurstijging vandaag bijvoorbeeld is aanzienlijk lager dan die 250 miljoen jaar geleden.”

Dwerggroei

De onderzoekers tonen zich bezorgd. “De toenemende snelheid waarmee soorten uitsterven in alle habitats – wat we momenteel waarnemen – is te wijten aan de rechtstreekse invloed van mensen, zoals vernietiging van leefgebied, overbevissing en vervuiling. Maar de dwerggroei van diersoorten, vooral in de oceanen, kan duidelijk worden toegeschreven aan de klimaatverandering. We moeten deze signalen zeer ernstig nemen.”

Bij de laatst bekende periode van massaal uitsterven, 65 miljoen jaar geleden, stierven de meeste dinosauriërs, rudisten en ammonieten uit. Dat effende het pad voor de ontwikkeling van de mens en andere zoogdieren.