Gematigd protest in Jordanië vindt geen gehoor

Het ongenoegen over stijgende prijzen en werkloosheid stak in januari de kop op, geïnspireerd door de volksopstanden in Egypte en Tunesië. Al snel riepen de Jordaanse betogers ook om politieke hervormingen. De belangrijkste eis is een democratisch verkozen regering. De opposanten willen ook de machtige inlichtingendienst aan banden leggen en een eind maken aan het nepotisme en de corruptie.

"We willen het regime niet omverwerpen, alleen hervormen", verklaart taxibestuurder Abdullah Hamdan, een Jordaan van Palestijnse afkomst. Terwijl massale volksopstanden in buurland Egypte het regime van Mubarak hebben verdreven, ziet het er voor de Jordaanse betogers minder goed uit. Hun manifestaties lokken zelden meer dan tweeduizend mensen en worden snel uiteengedreven door de veiligheidsdiensten. De protestbeweging in Jordanië is een ongewone coalitie van jongerengroepen, linksen en islamisten. Ze kampt met interne verdeeldheid, die door de autoriteiten handig wordt uitgespeeld.

Cosmetische veranderingen

Koning Abdullah heeft er vertrouwen in dat de situatie onder controle is. Hij heeft toestemming gegeven om economische hervormingen in de koelkast te stoppen en de beweging naar politieke verandering te vertragen. Een herschikking van de regering in juli zorgde voor nieuwe gezichten, maar loste de belofte van de koning om een regering te vormen op basis van een verkozen meerderheid niet in.

"Mensen zijn ontevreden omdat ze geen concrete resultaten op het terrein zien", legt politieke analist Amer Al-Sabaileh uit. "De veranderingen tot hier toe waren zuiver cosmetisch." Waarnemers denken dat de onrust zich zal verspreiden nu de economische situatie in het kleine koninkrijk blijft verslechteren, vooral in het landelijke zuiden. De werkloosheid bedraagt naar schatting 13 procent en de inflatie stijgt.

"We stevenen af op een economische crisis ", waarschuwt econoom Yusuf Mansur. "De regering heeft een recordbegrotingstekort, en de schuld bedraagt al 12,5 miljard euro, meer dan 65 procent van het bruto binnenlands product."

Problemen in buurlanden

De Amerikaanse bondgenoot kampt ook met de situatie in zijn buurlanden. De opstand in Syrië betekende het einde van de handel met het noorden, terwijl militanten in het Egypte herhaaldelijk een belangrijke pijplijn hebben aangevallen. Door het onderbreken van de gastoevoer naar een elektriciteitscentrale moest de regering overschakelen op zeer dure geïmporteerde olie. "Ongeveer 90 procent van onze elektriciteit wordt opgewekt door gas", zegt Mansur.

Mogelijk zal de Jordaanse regering nog onpopulaire maatregelen moeten nemen om de uitgaven te drukken, die de sociale onrust kunnen vergroten. De hoge opkomst bij recente antiregeringsbetogingen kan erop wijzen dat het geduld van de bevolking op raakt.

Mogelijk wordt de kracht van het protest onderschat door waarnemers en regime. "Als je in Jordanië enkele duizenden mensen kan mobiliseren, betekent dat al iets", stelt Al-Sabaileh. "Jordanië telt 6 miljoen inwoners, Egypte 83 miljoen. Tweeduizend manifestanten hier zouden er honderdduizend zijn in Egypte."  

De koning zelf staat  nog niet ter discussie. "De mensen geloven dat elke verandering van de koning zelf moet komen. 90 procent van de klachten werden bezorgd aan de koning, en we kijken nog steeds naar hem om de verschillende machten in evenwicht te houden", aldus Al-Sabaileh.