Costa Rica experimenteert om koffieteelt te redden

“Onze koffieproductie per hectare is gedaald door vroegtijdige rijping en door ziektes”, zegt Maritza Calderón, koffieteler in de zuidoostelijke bergen van Costa Rica.

Het rapport A Brewing Storm van het Australische Climate Institute waarschuwde in augustus nog dat landen die traditioneel de koffieteelt domineren, steeds meer dergelijke problemen zouden kennen.

Koffieroest

In Costa Rica hebben overheid, producenten, organisaties en experts daarom de handen in elkaar geslagen. Ze willen de koffieproductie redden met de best mogelijke wetenschap.

In het dorp Llano Bonito, een koude bergzone 175 kilometer ten zuidoosten van San José, krijgen Calderón en dertien andere producenten opleiding.

“Koffieroest (een verwoestende schimmel, IPS) heeft nu geen specifiek seizoen meer. Het komt nu vroeger of later, naargelang van het klimaat”, zegt Bienvenido Abarca, een van de andere producenten.

Coöperatie

“Internationaal wordt Costa Rica gezien als een leider op het vlak van koffie”, zegt de Braziliaanse koffie-expert Elías de Melo van het Costa Ricaanse landbouwonderzoekscentrum Catie. “Koffie is op sociaal en milieuvlak van cruciaal belang voor Costa Rica. Als het verdwijnt, zou dat verschrikkelijk zijn”.

De Melo koos samen met de Fundación Café Forestal zes zones uit waar telkens vier modelplantages worden opgezet, onder meer in Llano Bonito. Het project kreeg 100.000 dollar van het mondiale Adaptatiefonds, dat projecten financiert die de impact van de klimaatverandering in ontwikkelingslanden verkleint. Costa Rica kreeg 10 miljoen dollar uit dit fonds voor 30 projecten.

Schaduw van fruitbomen

“Koffie kan ongunstige omstandigheden verdragen maar slechts tot een bepaald punt”, zegt Luis Zamora, op het landbouwministerie verantwoordelijk voor de koffiesector.

Hoe vermijd je dat punt te bereiken? Met adaptatiemaatregelen. Je kunt bijvoorbeeld bomen planten tussen de koffiebomen om de temperatuur te regelen. Of je kunt op een andere manier water opvangen. Of nieuwe, resistente variëteiten gebruiken.

Een vaak gebruikte techniek is de aanplant van fruitbomen of bananenplanten. De bomen bieden de koffieplant schaduw en creëren een microklimaat. Ze vermijden hoge temperaturen en bodemerosie en filteren het water beter.

Het diversifieert ook de oogst van de koffieproducent. “Nu kom ik thuis met bananen, cassave, taro (een knolgewas, IPS), pruimen. Die geven allemaal schaduw,”, zegt Abarca.

Dringend oplossingen nodig

De oplossingen om de koffieteelt te redden moeten er wel dringend komen, want het klimaat verandert snel, zegt Zamora. “Er blijft niet veel tijd meer over om erover nadenken.”

In 2013 hadden de koffieboeren het al eens bijzonder moeilijk. Door de grote vochtigheid en hoge temperaturen kon de koffieroest zich uitbreiden over heel Centraal-Amerika.

De producenten hebben ook financiële steun nodig, zeggen Zamora en De Melo. Planten vervangen door resistente exemplaren kost ongeveer 8000 dollar per hectare. Voor de eerste oogst moet de producent tot drie jaar wachten.

Belangrijk is dat de oplossingen van onderuit komen, zeggen de experts en producenten. Econoom Milagro Saborío deed voor het Catie onderzoek bij driehonderd families van koffieboeren. Elke zone bleek zijn eigen cultuur te hebben, die telkens andere oplossingen vroeg. “Het is niet mogelijk één nationaal model uit te werken.”

40.000 families

Koffie is al meer dan tweehonderd jaar stevig geworteld in de cultuur en tradities van het Centraal-Amerikaanse land met 3,8 miljoen inwoners. Maar door de internationale prijzen en de verstedelijking is het aantal koffietelers gedaald van 34.000 in 1984 naar 26.000 in 2014.

Volgens cijfers van het ministerie van Landbouw zijn ongeveer 40.000 families actief in de koffieteelt. Ze oogsten iets meer dan 85.000 hectare arabica-koffie. Het is het derde grootste landbouwexportproduct van het land.

De Costa Ricaanse koffie is goed voor 2 procent van de wereldmarkt. Costa Rica heeft zich gespecialiseerd in kwaliteitskoffie.

De 673 producenten van Llano Bonito hebben zich verenigd in de coöperatie Coopellanobonito en voeren hun koffie uit naar de Verenigde Staten.