Chinezen lanceren "naakt bestuur"

Baimiao was het eerste geval van "naakt bestuur", zoals sommige Chinezen het noemden. Het kleine stadje in de zuidelijke provincie Sichuan maakte in januari zijn lopende begroting openbaar. In maart volgde de provincie Guangdong, nabij Hongkong en bekend als het productiehart van China.
De details waren niet eens zo mooi. In Baimao bleek dat maar liefst 65 procent van de uitgaven besteed wordt aan eten en accommodatie van ambtenaren. Maar dat mocht het optimisme niet drukken. Reacties waren overwegend positief omdat men eindelijk kon zien waar het belastinggeld heen ging, zeker toen een hele provincie, Guangdong, Baimiao's voorbeeld volgde.

Kettingreactie

"In het verleden mocht niemand ook maar praten over transparantie", zegt Li Chengyan, een professor aan de Bestuursschool van de Universiteit van Beijing. "Ik geloof dat er een kettingreactie gaat komen, waarbij andere lokale overheden onder druk van het publiek hun begroting ook openbaar moeten gaan maken."
De International Budget Partnership, een wereldwijde organisatie die transparantie van overheden wil bevorderen, gaf China in 2008 niet meer dan 14 van de 100 punten. Groot-Brittannië stond bovenaan met 88 punten. "Open begrotingen geven mensen invloed", zei directeur Warren Krafchik toen. Volgens hem vormen corruptie en extravagante uitgaven een groeiend probleem in China.
In de zuidelijke provincie Chongqing werden in een campagne meer dan vijftig ambtenaren opgepakt, inclusief het hoofd van het plaatselijke justitiebureau, Wen Qiang. Partijsecretaris Bo Xilai is hiermee zeer populair geworden en maakt kans om over twee jaar tot het nationale leiderschap toe te treden.
"De belangrijkste factor die corruptie mogelijk maakt, zijn geheime begrotingen", concludeert professor Li op grond van uitspraken van een aantal van de corrupte ambtenaren. "Dan is er niemand om hen in de gaten te houden."

Spilzucht

Bovendien is het een rem op spilzucht. "Geld dat naar corrupte politici gaat is maar een deel van het plaatje", zegt Zhang Ming, politicoloog aan de Renminuniversiteit van China. "Er wordt veel meer verkwist door ambtenaren die op kosten van de staat reizen, eten en overnachten." Tot in de kleinste dorpjes zien burgers ambtenaren deelnemen aan grootse banketten en rijden in dure auto's. Li denkt dat het vaak wel om driekwart van het budget gaat en dat het stadje Baimiao dus nog meevalt.
Vorige maand meldde Gao Qiang, vicevoorzitter van financiële comité van het Nationale Volkscongres, dat de begrotingswet in augustus kan worden gewijzigd. Openbaarheid van financiën is één van de zaken die dan aan de orde zouden kunnen komen. Gao probeerde wel te hoge verwachtingen te dempen. Begrotingen zijn volgens hem niet zo specifiek dat declaraties eruit te destilleren zijn, zeker niet zonder ervaring.
"We kunnen er niets mee als we geen deskundige organisatie hebben die de begrotingen kan analyseren", aldus Zhang.