Slechts handvol overheden investeert in ziekte die razendsnel opkomt: dementie

Met de gegevens die de WHO vandaag lanceert trekt de organisatie tegelijk aan de alarmbel: slechts een kwart van de landen heeft een nationale strategie rond dementie en de helft van die landen bevindt zich in Europa. Zelfs daar blijken de bestaande strategische plannen vaak dringend aan een update toe.

Dementie treft nochtans grote groepen mensen wereldwijd. Vandaag schat de WHO dat 55 miljoen mensen getroffen zijn door de ziekte (8,1 procent van de vrouwen en 5,4 procent van de mannen ouder dan 65). Volgens schattingen zal dat cijfer stijgen tot 78 miljoen in 2030 en 139 miljoen in 2050.

Aantasting van het brein

Dementie wordt veroorzaakt door aandoeningen die het brein aantasten. De meest voorkomende zijn de ziekte van Alzheimer en vasculaire dementie. Deze aandoeningen tasten het geheugen van mensen aan, hun cognitieve functies en hun vaardigheden om alledaagse taken nog te kunnen uitvoeren.  

In 2019 werd de globale kostprijs voor dementie geschat op 1300 miljard dollar. Die kosten zullen volgens de WHO stijgen tot 1700 miljard dollar binnen amper tien jaar tijd. Dat bedrag kan zelfs oplopen tot 2800 miljard als er rekening wordt gehouden met alle extra kosten voor bijkomende zorg. 

Waardigheid 

“Dementie berooft miljoenen mensen van hun geheugen, hun onafhankelijkheid en hun waardigheid, maar het berooft hun omgeving ook van de mensen die ze kennen en liefhebben”, zegt directeur-generaal van de WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus.

“De wereld vergeet mensen met dementie, en dat speelt ons allemaal parten”, zegt hij. “Vier jaar geleden werd er door overheden overeen gekomen om aandacht te geven aan gespecialiseerde zorg rond dementie. Maar doelstellingen alleen zijn niet genoeg. We hebben actie nodig die ertoe leidt dat mensen met dementie kunnen leven met de steun en de waardigheid die ze verdienen”, aldus Ghebreyesus.

Omgeving ook getroffen

Het rapport ‘Global status report on the public health response to dementia’, legt bloot hoe sterk er nood is aan steun voor de getroffenen zelf, maar ook voor hun omgeving. Met name in lage- en middeninkomenslanden is er nog veel werk aan de winkel, stellen de auteurs van de studie. 

Medicatie om symptomen van dementie te verlichten of af te remmen, hygiëneproducten en gespecialiseerde hulp is het meest beschikbaar in de hoge-inkomenslanden. 

De mate waarin officiële zorg en sociale ondersteuning beschikbaar zijn, bepaalt ook het niveau van informele zorg die nodig is. Deze laatste wordt veelal gegeven door familieleden. 

In 2019 spendeerde een mantelzorger gemiddeld vijf uur per dag aan zorg voor een geliefde met dementie. In 70 procent van die zorg werd voorzien door vrouwen. Vandaag geeft 75 procent van de landen wereldwijd aan dat ze in “iets” van steunmaatregelen voorzien voor mantelzorg. De meeste van deze landen zijn opnieuw hoge-inkomenslanden.

Onderzoek

Klinisch onderzoek naar een behandeling tegen dementie is tot nu toe vooral zonder succes geweest. Dat zou mee verklaren waarom de interesse in dit domein eerder laag is, al zijn er recent een aantal grote studiebudgetten naar dementie gegaan in landen zoals Canada, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De VS verhoogden hun investeringen in Alzheimeronderzoek bijvoorbeeld van 631 miljoen dollar in 2015 naar ongeveer 2,8 miljard in 2020. 

Positief is wel dat uit het rapport blijkt dat twee derde van alle landen inzetten op publiek bewustzijn en begrip rond de ziekte. Zo signaleren steeds meer landen dat ze trainingen geven over de verschillende vormen van dementie aan mensen buiten de zorg. Onder meer politiemensen, brandweerlui of vrijwilligers in sociaal werk kunnen namelijk ook in aanraking komen met dementerende personen.