Gezondheidsprotocol moet inheemse volken beter beschermen tegen covid-19

De 16.000 mensen leden van het tsimane-volk wonen verspreid over meer dan honderd gemeenschappen langs rivieren en bossen in de Boliviaanse laaglanden.

Eerste besmettingen

Niemand raakte tot nog toe besmet door het virus maar experts zijn ongerust omdat inheemse groepen immunologisch niet voorbereid zijn op het virus.

Er zijn geen officiële gegevens zijn over covid-19-besmettingen bij inheemse volkeren, maar het Observatorium voor de Rechten van de Inheemse Volkeren van Bolivia meldde al één bevestigd overlijden in het inheemse gebied van Lomerío (Santa Cruz) en zeventien besmettingen in Macharetí (Chuquisaca).

Contacten traceren

Het protocol is opgesteld als onderdeel van het Project Gezondheids- en Levenscyclus Tsimane, dat sinds 2002 in het gebied actief is, in overleg met de Grote Tsimaneraad en de Regionale Tsimane- en Mosetenraad. Het realiseert onderzoek, versterkt de eerstelijnsgezondheidszorg en bouwt preventie uit.

Het protocol wil voornamelijk de toegang van buitenstaanders tot de gemeenschap voorkomen, verplaatsingen naar zones met een groter risico vermijden, zieken met verdachte symptomen isoleren en communicatiecampagnes in de eigen taal opzetten.

Veel van deze maatregelen worden ook toegepast door andere inheemse groepen. Bij de tsimane gaan speciale inspanningen naar de bescherming van oudere volwassenen en naar de uitrusting van lokale gezondheidsposten met zuurstofconcentrators en pulsoximeters, legt Michael Gurven uit. Ook wordt informatie verzameld over de precieze locatie van dorpen en huizen om contacten te kunnen traceren.

Ouderen isoleren

Gurven is hoogleraar antropologie aan de Universiteit van Californië en hoofdauteur van een studie over de tsimane die in The Lancet is gepubliceerd.

“Ouderen worden geïsoleerd en beschermd tegen de mogelijke verspreiding van het virus”, benadrukt hij. Ouderen zijn voor inheemse volkeren van vitaal belang voor het behoud van de cultuur en taal van de voorouders.

Carola Vaca, directeur van het Biosfeerreservaat en Biologisch Station van Beni, nam deel aan de eerste fase van het onderzoek. “We hebben deelgenomen aan campagnes en medische brigades, we brengen en halen de tsimane, we controleren of ze op hun grondgebied blijven, dat ze hun gebied niet verlaten om hun producten, zoals vis, te verkopen, en we tonen hen hoe ze zich moeten desinfecteren wanneer ze naar stedelijke centra gaan.”

Wegen afgesloten

Ook andere inheemse volkeren zouden het protocol kunnen gebruiken, al moet het dan worden aangepast aan hun specifieke kenmerken. “Om effectief te zijn moeten de plannen op elkaar afgestemd zijn en moet je de inheemse bevolking bij het besluitvormingsproces betrekken”, zegt Gurven.

“We hebben wegen afgesloten zodat de mensen van de steden en dorpen de gemeenschappen niet kunnen bereiken”, zegt Maguin Gutiérrez Cayuba, bevoegd voor volksgezondheid in de Grote Tsimaneraad. “Het protocol helpt ons om de gemeenschappen en vooral de ouderen van de gemeenschap dat te laten begrijpen.”

“Wat de pandemie laat zien, is dat inheemse volkeren zich aanpassen aan deze situatie en traditionele praktijken zoals ruilhandel en de productie van biologische voeding en traditionele geneesmiddelsystemen herwaarderen”, vertelt Miguel Vargas Delgado, directeur van het Centrum voor Juridische Studies en Sociaal Onderzoek van Bolivia.

Geïsoleerd in de jungle

De inheemse organisaties hebben ook zelf maatregelen genomen om hun gezondheid te beschermen tegen de pandemie, zegt Vargas.

“Door het dominante extractivistische model zijn inheemse gebieden niet langer gebieden die met jagen, vissen en het oogsten van fruit zelfvoorzienend zijn”, zegt Alex Villca, woordvoerder van de Nationale Koepel voor de Bescherming van Inheemse Boerengebieden en Beschermde Gebieden van Bolivia.

"Velen denken dat we beschermd zijn doordat we geïsoleerd leven in de jungle, maar we hebben niet langer de middelen die onze voorouders hadden om virussen en pandemieën het hoofd te bieden. Het is dus belangrijk om de situatie van elke inheemse bevolking apart te bekijken.”

Collectieve isolatie

Collectieve isolatie wordt gezien als de enige haalbare optie om te vermijden dat epidemieën inheemse groepen bereiken. Maar het is niet eenvoudig om dat effectief toe te passen en ervoor te zorgen dat de gemeenschappen ondertussen voldoende voedsel en gezondheidszorg krijgen, zegt Gurven.

“Er zijn geen wonderoplossingen, maar we wilden dat anderen zouden zien wat we hebben gedaan. Stamleiders en alle andere belanghebbenden moeten zo snel mogelijk bijeenkomen om het best mogelijke plan voor de lokale situatie te ontwikkelen.”

Men moet een te homogene aanpak vermijden, zegt Vargas. Protocollen zijn alleen mogelijk als ze rekening houden met de sociale, culturele en vooral gezondheidskenmerken van elk dorp.

Geen garantie op overleven

Dankzij de protocollen kunnen inheemse volkeren onmiddellijk reageren op de pandemie, maar ze garanderen niet dat ze die overleven, zegt Vargas. Bovendien registreert de Boliviaanse overheid de gevallen niet volgens etnische variabelen. Daardoor weet men niet precies hoeveel besmette mensen er zijn bij de inheemse volkeren.

“Informatie moet dringend worden uitgesplitst op basis van etnische zelfidentificatie”, besluit Vargas.

Bron: SciDev.net