Zee rond Groenland wordt minder zout door smeltend ijs

De uitgestrekte, kilometers dikke ijskap op Groenland smelt steeds sneller. Onderzoekers van de Universiteit van Aarhus (Denemarken) hebben nu voor het eerst kunnen vaststellen wat daarvan de gevolgen zijn op lange termijn, melden ze in Nature.

Gedurende dertien jaar verzamelden ze data over het kustwater in het Young Sund, een grote inham in het noordoosten van Groenland.

Ze zagen dat het oppervlaktewater in de zee daar na dertien jaar vier keer meer zoetwater bevatte en dat dit zoetwater de Groenlandse fjorden binnenkwam. Het oppervlaktewater werd in die dertien jaar 1,5 promille minder zout.

Gevolgen voor de visserij

De toename van zoetwater heeft gevolgen voor de ecosystemen in de oceaan en in de fjorden, zeggen de onderzoekers.

Met meer zoet water in de bovenste lagen kan het voedingrijke bodemwater moeilijk naar boven, waar het zonlicht ’s zomers de productie van planktonalgen in gang zet.

Plankton is de basis van het leven in zee. Minder plankton betekent minder vis. Groenland hangt voor zijn export bijna volledig van de visserij af.

Gevolgen voor Europa

Meer zoetwater rond Groenland kan ook een grote impact hebben op de thermohaliene circulatie, het wereldwijde systeem van oceaanstromen dat onder meer de temperaturen in Europa bepaalt.

Deze lusvormige transportband voert warm oppervlaktewater van het zuiden van de planeet naar het noorden. De stroming komt langs de oostkust van de Amerika's. Vandaar, van de Golf van Mexico, steekt hij de Atlantische Oceaan over naar Europa en de Noordelijke IJszee, de stroom die de Golfstroom wordt genoemd.

Die Golfstroom is er mee voor verantwoordelijk dat onze contreien warmer zijn dan bijvoorbeeld Canada, dat op dezelfde breedtegraad ligt.

Transportband

De transportband waar de Golfstroom deel van uitmaakt, blijft draaien doordat het warme water ter hoogte van Noorwegen afkoelt, naar de bodem van de oceaan zinkt en weer in zuidelijke richting wordt geduwd, waar het opnieuw opwarmt en zo langzaam naar de oppervlakte komt.

Maar door de daling van het zoutgehalte in de oceaan kan deze transportband gaan haperen. Zoetwater is minder zwaar en zakt moeilijker naar de bodem.

Als de transportband stilvalt, is Europa een belangrijke warmtebron kwijt.

Afsmelten gaat dubbel zo snel

Het afsmelten van de Groenlandse ijskap gaat nu dubbel zo snel als in de periode 1983-2003.

In 2014 ontdekten onderzoekers ook diepe valleien onder de gletsjers aan de rand van de ijskap. Daardoor komen de gletsjers ook landinwaarts in contact met het water uit de oceaan, wat het smeltproces versnelt.

De Groenlandse ijskap, ruim 1,7 miljoen vierkante kilometer groot, is na de Antarctische ijskap de grootste ijsmassa ter wereld. Het afsmelten van het Groenlandse ijs is verantwoordelijk voor ongeveer 10 procent van de wereldwijde stijging van de zeespiegel.

De onderzoekers in Aarhus waarschuwen dat de werkelijkheid dramatischer kan zijn dan wat ze in hun onderzoek beschrijven. In het Young Sund smelt de ijskap namelijk trager af dan op andere delen van Groenland.