VN-Veiligheidsraad houdt Afrika buiten

Op de Algemene Vergadering vorige maand deden meer dan veertig Afrikaanse politieke leiders hun beklag. Elke spreker hekelde de totale afwezigheid van zijn continent bij de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad: de VS, Groot-Brittannië, Frankrijk, China en Rusland.

De twee permanente zetels met vetorecht en vijf niet-permanente zetels, de eis waarover de Afrikaanse staatshoofden het eens raakten in 2005, zijn nog veraf.

"Het lidmaatschap en de machtsverhoudingen binnen de Veiligheidsraad beantwoorden niet aan de geopolitieke realiteit van de 21ste eeuw. Maar elke hervorming botst op felle weerstand van de permanente leden met vetorecht", verklaart Kwame Akonor, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Seton Hall-universiteit in New York.

Mugabe

Joyce Banda, president van Malawi, was een van de staatshoofden die de Algemene Vergadering toespraken. Ze zei dat Afrika de grootste regio is binnen de Verenigde Naties en dat heel wat kwesties die binnen de Veiligheidsraad besproken worden, betrekking hebben op het continent.

Een van de vurigste pleitbezorgers van meer Afrikaanse vertegenwoordiging in de Raad was Robert Mugabe, president van Zimbabwe. "Gaat het om goed bestuur, democratie of justitie?" vroeg hij zich af. "We laten ons niet meer omkopen met loze beloften."

Op een top van de Afrikaanse Unie (AU) in maart 2005 keurden de staatshoofden een resolutie goed om twee permanente en vijf niet-permanente zetels te eisen. Maar de AU bepaalde niet welke landen de permanente leden zouden zijn. Een heikel punt, want minstens drie landen maken hier aanspraak op: Zuid-Afrika, Nigeria en Egypte.

Pax Africana

Akonor denkt niet dat er in Afrika overeenstemming zal zijn over welk land of welke landen het continent mogen vertegenwoordigen in de Veiligheidsraad. "Dat heeft ertoe bijgedragen dat het continent buitenspel stond bij discussies over mogelijke hervormingen."

"Een oplossing zou kunnen zijn dat de Afrikaanse landen het concept van Pax Africana ernstig nemen en op zichzelf vertrouwen voor het stichten, afdwingen en bestendigen van hun eigen vrede en veiligheid."

Bij de huidige onderhandelingen zijn er vier landen in de running voor een permanente plaats zonder vetorecht: India, Brazilië, Duitsland en Japan. Dat het gaat om lidmaatschap zonder vetorecht, is voor de Afrikaanse Unie onaanvaardbaar.

Als de Afrikanen zouden instemmen met dezelfde voorwaarden, dan hebben ze een tweederdemeerderheid in de Algemene Vergadering nodig om hun kandidatuur voor een permanente zetel te pushen.

Corruptie

Volgens Gabriel Odima, voorzitter van het Afrika-centrum voor Vrede en Democratie, is er geen twijfel dat het Westen het Afrikaanse continent op een zijspoor zet. Maar hij geeft ook de Afrikaanse leiders de schuld van het status quo.

"De zware corruptie in landen als Oeganda, Nigeria en Kenia geeft de grootste spelers in de Veiligheidsraad iets in handen om Afrika af te blokken van twee permanente zetels in de Raad. De afwezigheid van democratie en goed bestuur blijven de inspanning van Afrika om een rol op het wereldtoneel te spelen, ondermijnen", aldus Odima.

"De internationale gemeenschap moet Afrika afhelpen van de koloniale erfenis en laten evolueren naar een leefbare samenleving waar honger niet langer mensenlevens bedreigt, waar stembussen in de plaats van geweren komen en waar dictators voor de rechter moeten verschijnen en aansprakelijk zijn voor de wreedheden tegen hun bevolking."