VN-commissie onderzoekt Israëlische aanval op hulpkonvooi

"Dit is een onverwachte wending", zo feliciteerde Ban zichzelf maandag. Maar wie naar het verleden kijkt, blijft sceptisch. "Israël aanvaardde nooit een onderzoek vanuit de VN of de internationale gemeenschap naar zijn schendingen van de mensenrechten", verklaart Phyllis Bennis, een experte van het Instituut voor Beleidsstudies in Washington.
"Denk maar aan de manier waarop het land het Goldstone-rapport met mogelijke oorlogsmisdaden tijdens de aanval op Gaza in 2008-2009 afwees en veroordeelde. Of hoe professor Richard Falk als bijzondere VN-rapporteur voor de mensenrechten in de Bezette Palestijnse Gebieden niet werd toegelaten tot de Westoever om zijn mandaat uit te voeren."
Bennis verwijst ook naar de keer dat Israël deed alsof het wou meewerken aan een onderzoek van de VN in 2002 naar de dood van burgers in het vluchtelingenkamp van Jenin tijdens de Israëlische herbezetting van de Westoever. Israël liet het onderzoeksteam toe, maar vroeg steeds meer toegevingen. Uiteindelijk kwam het op zijn belofte terug en werd het team uitgewezen.

Doorgestoken kaart

De nieuwe commissie zal niet betrokken worden bij enig misdaadonderzoek, vertelde VN-woordvoerder Martin Nesirky maandag. "Haar opdracht bestaat erin de feiten, omstandigheden en context van het incident te achterhalen, maar ook aanbevelingen te doen om soortgelijke incidenten in de toekomst te vermijden."
Vorige maand stelde Israël zelf een commissie samen om de doden van de Gaza-vloot te onderzoeken, maar dat werd algemeen veroordeeld als een poging om de affaire toe te dekken. "Dat rapport was een volledig doorgestoken kaart", zegt politiek analist Mouin Rabbani.
"Dat Israël zichzelf zou onderzoeken en enigszins geloofwaardige conclusies zou publiceren, is keer op keer onderuit gehaald", vindt hij. "Als Israëli's hun leger tegen het licht houden, draait alles rond een zaak: of de soldaten bekwaam genoeg optraden om hun doel te bereiken, en zo niet, wat er technisch gesproken fout liep. Vandaar de nood aan een geloofwaardig internationaal onderzoek."

Politieke belangen

De VN-secretaris-generaal laat weten dat hij in de voorbije twee maanden druk heeft overlegd met de leiders van Israël en Turkije. De commissie wordt voorgezeten door de voormalige eerste minister van Nieuw-Zeeland, Geoffrey Palmer, met uittredend president van Colombia,Álvaro Uribe, als ondervoorzitter. De werkzaamheden starten op 10 augustus en de eerste stand van zaken wordt verwacht tegen midden september.
"Hoe onafhankelijk zal dit onderzoek zijn", vraagt Norman Solomon, directeur van het Institute for Public Accuracy, zich af. "Ik maak me zorgen dat de leden van de commissie gebonden zijn aan machtige politieke belangen."
Want ironisch genoeg weerspiegelt het internationaal gesteunde VN-team de blijvende invloed van het door de VS gesteunde Israël binnen de VN. "De Colombiaanse president Uribe is de grootste bondgenoot van de VS in Latijns-Amerika: die zal de belangrijkste bondgenoot en militaire partner van de VS in het Midden-Oosten niet uitdagen", aldus Bennis.
"Misschien is het geen volledige witwasoperatie, en wordt het zelfs een goed precedent voor de toekomst waarin Israël verantwoordelijk wordt gehouden voor zijn schendingen van het internationale recht. Maar waarschijnlijk gaat het deze eerste keer nog niet zo ver", voegt ze eraan toe.