Verzamelaars kunnen klimaatwetenschappers helpen

In natuurhistorische musea en particuliere herbaria van over de hele wereld wordt een schat aan informatie bewaard over fauna en flora in vroegere tijden, ruwweg 2,5 miljard stalen. Sommige specimens zijn al 250 jaar oud, ze stammen uit de begintijd van de taxonomie, de opdeling van planten en dieren in categorieën en subcategorieën.

Deze collecties kunnen ons nu leren hoe fauna en flora op een klimaatwijziging reageren, zeggen wetenschappers van de universiteiten van East Anglia, Kent en Sussex en de Royal Botanic Gardens, Kew. Ze ontdekten dat de informatie die gedroogde planten van 150 jaar oud opleveren, even nauwkeurig is als die uit recente observaties van levende planten. Als de lentetemperaturen warmer zijn en alles dus vroeger in bloei komt, dan zie je dat op dezelfde manier in gedroogde en levende planten.

Spinorchidee

De Britse onderzoekers stelden dat vast aan de hand van 77 specimens van de spinorchidee (Ophrys sphegodes). Die waren in de periode van 1848 tot 1958 verzameld en bewaard door de Royal Botanic Gardens en het Natuurhistorisch Museum in Londen. Bij elk exemplaar was aangegeven waar en wanneer het was geplukt. Door daar dan de meteorologische gegevens naast te leggen, zag men hoe het op dat plukmoment met de temperatuur was gesteld en wat de gevolgen waren geweest van de lentetemperatuur op de bloei.

Wanneer de onderzoekers vervolgens gingen kijken naar de observatiegegevens over levende bloemen uit de periode van 1975 en 2006, dan zagen ze dat de temperatuur daar dezelfde invloed had op de bloei als de herbariumorchideeën hadden aangegeven. Zowel in de gedroogde als in de levende exemplaren bloeide de orchidee zes dagen vroeger telkens als de gemiddelde lentetemperatuur een graad hoger lag. Het is voor het eerst dat zo'n rechtstreeks verband werd aangetoond.

Enorme rijkdom

Voor klimaatwetenschappers betekent dit een belangrijke nieuwe bron van informatie. Betrouwbare langetermijngegevens voor fenologie, de studie van jaarlijks terugkerende natuurverschijnselen, zijn schaars. Daardoor heeft men nog geen duidelijke kijk op hoe fauna en flora precies reageren op een klimaatwijziging.

"Onze musea en herbaria bevatten een enorme rijkdom aan ongebruikte informatie die ons kan helpen om de effecten van toekomstige klimaatwijzigingen op veel plantensoorten te voorspellen", zegt hoogleraar Anthony Davy van de Universiteit van East Anglia. "Even belangrijk is dat gelijkaardige principes kunnen worden toegepast op museumcollecties van insecten en dieren."

Het onderzoek werd gepubliceerd in het British Ecological Society's Journal of Ecology.