Soennitische monarchieën sluiten de gelederen

Abdullatif al-Zayani, algemeen-secretaris van de GCC, maakte het plan dinsdag bekend na afloop van een top van de GCC. In Bahrein, dat een soennitisch koningshuis heeft, wordt al wekenlang gedemonstreerd voor democratie, vooral door sjiieten.

"De ministers van Buitenlandse Zaken van Jordanië en Marokko zullen met de buitenlandministers van de GCC de procedure bespreken", zei Zayani.

 De huidige lidstaten van de GCC zijn Saoedi-Arabië, Koeweit, Oman, de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar en Bahrein.

Tunesië en Egypte

De Samenwerkingsraad werd in 1981 opgericht na de Islamitische Revolutie in Iran en tijdens de oorlog tussen Iran en Irak. De GCC wil de economische en militaire samenwerking tussen de lidstaten, die allemaal grenzen aan de Perzische Golf, versterken. Geografisch gezien zou het dan ook meer voor de hand liggen om Irak of Jemen een lidmaatschap aan te bieden, in plaats van Jordanië en het veraf geleden Marokko.

De volksonrust die het Midden-Oosten sinds januari in zijn greep heeft en die leidde tot de val van twee prowesterse autoritaire niet-monarchieën – Tunesië en Egypte – heeft echter angst gezaaid onder conservatieve soennitische monarchieën. Eerder zagen zij al hoe het soennitische regime in Irak werd vervangen door een sjiitisch bewind en hoe Iran werkt aan nucleaire proliferatie.

Jon Alterman, directeur van het Midden-Oostenprogramma van het Center for Strategic and International Studies in Washington, zegt dat het duidelijk is dat de GCC-leden het succes van de monarchieën in het Midden-Oosten als belangrijk beschouwen voor regionale veiligheid en hun eigen veiligheid. "Ze willen dat Jordanië en Marokko gematigde, prowesterse staten blijven."

Alterman voegt eraan toe dat de GCC-leden het experiment met republikeins militair bestuur in de regio beschouwen als een mislukking. "Na vijftig tot zestig jaar heeft dat zijn beste tijd gehad. Het ideale model is dat van de verlichte monarchie."

Hij voorspelt dat de GCC meer zal gaan investeren in Jordanië en Marokko, om er zeker van te zijn dat beide landen de volksprotesten overleven.

Irak

Gezien zijn ligging en status als grote olieproducent, lijkt Irak een veel logischer kandidaat voor lidmaatschap van de alliantie. Marc Lynch, Midden-Oosten-expert aan de George Washington University, schreef gisteren op zijn blog dat de Golfstaten, en in het bijzonder Saoedi-Arabië, zeer wantrouwig staan tegenover de door sjiieten gedomineerde Iraakse regering in het algemeen en tegenover premier Nouri Maliki in het bijzonder. "De Golfstaten hebben zich vanaf het begin onprettig gevoeld bij de nieuwe vorm van democratie in Irak."

"De monarchieën in de Golf zoeken steun bij andere monarchieën om te voorkomen dat ze vallen of gedwongen worden tot hervormingen." 

In het verleden zijn er vaker pogingen geweest om landen toe te voegen aan de GCC. De voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Condoleezza Rice, heeft zich volhardend ingezet voor de GCC plus Twee - de GCC-lidstaten plus Jordanië en Egypte. Haar bedoeling was om zo te sterke overheersing door Iran te voorkomen en eventuele pogingen van dat land om kernwapens te verkrijgen, te hinderen.

Egypte wordt echter niet langer geleid door de voorspelbare prowesterse Hosni Moebarak en het nieuwe regime heeft al stappen gezet die erop kunnen duiden dat Egypte zijn diplomatieke betrekkingen met Iran wil herstellen.

Sjiitische extremisten

De soennitische monarchieën maken zich duidelijk zorgen over Egypte, "het zwaartepunt in de Arabische wereld", zegt Alterman.

Saoedi-Arabië was zeer verbolgen over de val van Moebarak en heeft duidelijk laten weten geen regimeverandering te zullen toestaan in Bahrein. Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten stuurden op 14 maart 1500 militairen naar Bahrein om de soennitische monarchie te steunen.

Bahrein heeft toegezegd per 1 juni de noodtoestand op te heffen. Maar honderden mensen zijn inmiddels vermoord of gearresteerd en meer dan duizend mensen zijn in de afgelopen weken ontslagen in een poging de protesten te smoren. 

GCC-functionarissen beweren dat de onrust wordt aangezwengeld door Iran en sjiitische extremisten.

Les Campbell, Midden-Oosten-directeur van het National Democratic Institute, een door de Amerikaanse regering gesteunde organisatie die in het buitenland democratische principes promoot, zegt dat de kwestie in Bahrein in feite draait om het gebrek aan goede volksvertegenwoordiging in het parlement en kabinet.