Opwarming bedreigt schildpadden in Amazonegebied

De arrauschildpad (Podocnemis expanda) is de grootste moerasschildpad van Zuid-Amerika. De soort komt vooral voor in de stroomgebieden van de rivieren Orinoco en Amazone.
Het geslacht van de jongen hangt af van de temperatuur in het nest. Wanneer die hoger is dan 32 graden, worden meer vrouwtjes geboren.

Stijgende temperatuur

De Braziliaanse biologe Cristiane Costa stelde in 2007 vast dat de gemiddelde temperatuur in de nesten op het strand van Juncal 32,6 graden bedroeg. Een jaar later was dat al opgelopen tot 34,5 graden en vorig jaar tot 35,9 graden.

Het strand van Juncal bevindt zich in Tabuleiro do Embaubal, een groep van meer dan honderd eilanden in het laatste stuk van de Xingúrivier, in het oostelijke deel van het Amazonegebied. Juncal is de belangrijkste broedplaats voor arrauschildpadden.

Schildpadden kunnen tientallen jaren leven. Als de temperatuurstijging niet permanent en niet algemeen is, is een herstel van de sekseverhouding mogelijk, zegt bioloog Juarez Pezzuti, hoogleraar aan de Federale Universiteit van Pará. Maar als de planeet verder opwarmt, dreigen de schildpadden te verdwijnen bij gebrek aan mannetjes.

Warmer zand

Er zijn vele jaren observatie nodig om alle mogelijke factoren van de mannetjesschaarste te kennen, zegt Juarez Pezzuti.  Een van die factoren is een ongelukkige reddingsoperatie door de overheid. In 2009 werd het strand van Juncal verhoogd omdat het jaar voordien heel wat kleine schildpadden verdronken waren bij overstromingen. Het nieuwe zand, dat uit de rivier komt, heeft grotere korrels waardoor het de zonnewarmte langer vasthoudt en dus ook de nesten doet opwarmen.

Vorig jaar speelde dat wellicht een rol bij het lage aantal geboorten. Er werden toen 230.000 levensvatbare jongen geteld, tegenover 470.000 in 2009.

De arrauschilpad is nog niet met uitsterven bedreigd, zegt Pezzuti. Ook de Internationale Unie voor Natuurbehoud (IUCN) noemt het risico voor uitsterven laag. Niettemin maken de biologen zich zorgen over de sterke daling van de populatie de laatste dertig jaar.