"Meer geld alleen kan Millenniumbeloften niet inlossen"

De VN-Millenniumtop die vandaag in New York van start gaat, draait vooral om geld, of nauwkeurig uitgedrukt om nieuwe toezeggingen. Die nieuwe hulpbeloften zijn nodig, al was het maar omdat de rijke landen nogal vergeetachtig blijken. In 2005 beloofden de rijke landen op de G8-top in Gleneagles en op de Millenniumtop van dat jaar hun ontwikkelingshulp tegen 2010 met 48 miljard dollar (37 miljard euro) op te trekken in vergelijking met 2004. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) halen de rijke landen dit jaar echter maar 27 miljard dollar (21 miljard euro) extra.

Achteruitgang

Maar belangrijker is waaraan die hulp wordt uitgegeven. In 2008 ging bijvoorbeeld maar 5,7 procent van alle hulp van de Europese Unie naar basisgezondheidszorg en onderwijs, twee sectoren waarin absoluut moet worden geïnvesteerd om de Millenniumdoelen te halen. Dat is veel slechter dan de 11 procent van 2005, schrijven de auteurs van een nieuw rapport van Social Watch, een internationaal onderzoeks- en lobbynetwerk dat onder meer nagaat wat ontwikkelingshulp oplevert. "Dit doet zorgwekkende vragen rijzen", zegt Mirjam van Reisen, een van de auteurs van het rapport. "Waar gaat de rest van het geld heen, als het niet aan de Millenniumdoelstellingen wordt uitgegeven"?
Volgens van Reisen is er ook op deze top weer "een overweldigende kloof tussen retoriek en realiteit" te verwachten. Roberto Bissio, een andere auteur van het rapport, heeft ook geen goed oog in de bijeenkomst. "Wie de Millenniumdoelstellingen ernstig neemt, kan niet bij business as usual blijven zweren", zegt Bissio.
Het rapport van Social Watch bewijst dat. In veel landen is de daling van de armoede zelfs vertraagd sinds het vastleggen van de Millenniumdoelstellingen in 2000. Volgens Social Watch kan daar alleen verandering in komen door een beleid dat meer gericht is op gelijke kansen, meer aandacht besteedt aan de verschillen tussen mannen en vrouwen en duidelijker kiest voor de armste bevolkingslagen.

Mensenrechten

Naast de EU goochelen ook andere donoren op de top met grote bedragen. Naar alle verwachting zal de Wereldbank 750 miljoen dollar toezeggen voor basisonderwijs. Dinsdag wordt waarschijnlijk aangekondigd hoeveel extra geld er naar het Mondiaal Fonds voor de Strijd tegen Aids, Malaria en Tuberculose gaat.
"De nadruk ligt op geld", zegt Pollyanna Truscott van Amnesty International. "Maar geld alleen zal de fundamentele oorzaken van de armoede niet aanpakken. Die hebben veel te maken met mensenrechtenschendingen."
Amnesty International, Social Watch en andere niet-gouvernementele organisaties dringen al jaren aan op een benadering die de rechten van arme burgers centraal stelt. Dat levert volgens hen veel meer op bij de strijd tegen armoede, honger, analfabetisme, vrouwendiscriminatie, kinder- en moedersterfte, ziekten als aids en malaria en de achteruitgang van het milieu.

Actieplan

In het actieplan dat op 22 september, de laatste dag van de top, moet worden ondertekend, staat dat mensenrechten fundamenteel zijn voor het uitroeien van de honger en voor economische en sociale ontwikkeling. Maar volgens de critici is de rest van het document, waarover maandenlang is onderhandeld, een afknapper.
"Als je de tekst leest, kan je alleen zwaar teleurgesteld zijn", zegt Barbara Adams, een stafmedewerker van de Amerikaanse ontwikkelingsdenktank Global Policy Forum en een bestuurslid van Social Watch. "Er staan helemaal geen nieuwe engagementen in."
Vorige week liet VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon weten dat het actieplan nog gewijzigd kan worden tijdens de conferentie, als de staatshoofden en regeringsleiders er nieuwe toezeggingen doen. "Maar dat is niet wat er gebeurt op topontmoetingen", zegt Truscott van Amnesty International. "Er wordt veel gepraat maar niets ondernomen."