India zet rem op ontwikkeling vrijhandelszones

De verklaring is afkomstig van Sonia Gandhi, de voorzitster van de Congrespartij. Dat is de grootste partner in de Verenigde Progressieve Alliantie die momenteel in India aan de macht is. Premier Manmohan Singh beloofde al bij zijn regeringsdebuut in 2004 iets te zullen doen voor mensen die gedwongen worden hun land te verkopen aan de regering in het kader van industrialiseringsprojecten.
Waarnemers zien de in de verklaring vooral een tactisch manoeuvre: de Congrespartij zou de electorale schade willen beperken bij de aanstaande deelstaatverkiezingen in Punjab, Uttar Pradesh en Gujarat. Momenteel zijn er een driehonderdtal aanvragen van bedrijven voor de oprichting van vrijhandelszones hangende. De regering gaf eerder al groen licht voor 237 vrijhandelszones met een totale oppervlakte van 34.509 hectaren.
De onteigeningen gebeuren onder een koloniale wet uit 1894 die het de regering toelaat land op te eisen voor een “openbaar doel”, zoals de bouw van wegen of kanalen. In de voorbije decennia wordt de wet vooral toegepast om land te kopen voor bedrijven. De boeren hebben geen andere optie dan te verkopen, vaak onder de marktprijs. Wie geen eenduidige eigendomtitel kan voorleggen, moet zich tevreden stellen met een aalmoes.
Zo’n 38 miljoen mensen zijn op die manier van hun land verdreven sinds de onafhankelijkheid. “Erger nog dan de slechte prijs is dat de mensen hun bron van inkomen verliezen”, zegt econoom Amit Bhaduri van het Centrum voor Sociale Ontwikkeling in New Delhi. “De meesten vinden geen equivalent inkomen en komen in de armoede terecht. En families en gemeenschappen worden uit elkaar gerukt”. Bhaduri vindt dat de regering de belangen van de mensen prioriteit moet geven boven die van bedrijven.

Niet genoeg nieuwe banen

De voorstanders van vrijhandelszones zeggen dat de industrialisering nodig is omdat er in de landbouw niet genoeg nieuwe banen worden gecreëerd. Ongeveer 70 procent van de 1,1 miljard Indiërs werkt in de landbouw. Maar volgens Bhaduri creëert de industrie maar 1 job voor elke 4 inkomens die ze vernielt. Als alternatief stelt hij de arbeidsintensieve verwerking van landbouwproducten voor, zoals dat in China gebeurde voor het land de weg insloeg van door export gedreven groei.
Opmerkelijk is de ommezwaai in de deelstaat West-Bengalen. De communistische premier van de deelstaat, Buddhadeb Bhattacharjee, was tot voor kort een grote voorstander vrijhandelszones en had al 56.656 hectaren landbouwgrond ingekleurd als industriegebied. Enkele weken geleden kondigde hij aan dat er geen nieuwe zones meer bijkomen zolang er geen consensus over is in zijn coalitie van het Links Front, die uit vier communistische partijen bestaat.
Aanleiding voor de ommezwaai waren gevechten in Nandigram en Singur op een vijftigtal kilometer van Kolkata (Calcutta), waarbij zes dorpsbewoners om het leven kwamen. De boeren hadden wegversperringen gebouwd om te voorkomen dat regeringsambtenaren ter plaatse konden komen om de onteigeningsprocedure in gang te zetten. In Nandigram ligt de procedure intussen stil, maar in Singur gaat de regering verder met het bouwen van een afsluiting rond wat een autofabriek van staalgigant Tata moet worden.

Hevige weerstand

“Typisch voor West-Bengalen is de hevige weerstand tegen de onteigeningen en de diepe verdeeldheid aan de basis van de Communistisch-Marxistische Partij van India (CPM)”, zegt sociaal wetenschapper Ranabir Samaddar uit Kolkata, “De regering hier neemt het op tegen kaderleden die ze zelf heeft getraind inzake landrechten en agitatie”.
Het Links Front is in West-Bengalen al drie decennia aan de macht. Het dankt zijn succes onder meer aan “Operatie Barga”, waardoor landarbeiders het recht kregen op driekwart van de opbrengst van het land dat ze bewerkten.