Costa Rica gedwongen om geweld tegen inheemse groepen te stoppen

De resolutie van de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten (IACHR), die van eind april dateert, geeft Costa Rica tot 15 mei de tijd om “maatregelen te nemen om het leven en de integriteit” van twee inheemse gemeenschappen te beschermen.

Grond ingenomen

Het gaat om het Bribri-volk in Salitre en het Teribe-volk in Térraba, beide in het zuidoosten van het land. Al jaren proberen ze tevergeefs grond terug te krijgen, die illegaal door niet-inheemse Costa Ricanen is ingenomen.

“De wet staat ons toe ons eigendomsrecht te laten gelden bij gronden die in handen zijn van niet-inheemsen die er niet op wonen”, zegt Roxana Figueroa, leider van de gemeenschap.

In Salitre, Térraba en de 22 andere inheemse gebieden bezetten niet-inheemse boeren en grootgrondbezitters grond, een overtreding van nationale en internationale wetten en verdragen.

Volgens de Inheemse Wet van Costa Rica, die sinds 1977 van kracht is, zijn deze gronden onvervreemdbaar, niet overdraagbaar en exclusief bestemd voor de inheemse gemeenschappen die erop wonen.

Reden tot angst

Het geweld is verminderd, zegt Figueroa, “maar het is er nog, het ligt op de loer. Ze weten wie heeft meegedaan aan de recuperatie van de gronden en wie mee strijdt.”

Er is reden tot angst. Zo werd op 5 januari 2013 een groep ongewapende inheemse inwoners aangevallen. Drie van hen werden met machetes bewerkt, een werd ook gefolterd met gloeiend ijzer, een ander werd beschoten.

Salitre werd al meermaals aangevallen. Telkens zaait een groep niet-inheemse mannen terreur, onder meer door huizen in brand te steken.

Ernstig

De internationale organisatie Forest People Program diende in 2012 klacht in bij de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten. Dat is samen met het Inter-Amerikaans Hof voor de Mensenrechten een instelling van de Organisatie van Amerikaanse Staten. De zetel van de commissie bevindt in Washington.

De klacht kan ertoe leiden dat de zaak voor het Hof komt. De resolutie, een bewarende maatregel, is daarin een cruciale stap.

Het geeft aan dat situatie als ernstig wordt gezien.

Mogelijk een Rechtszaak

De Costa Ricaanse regering moet uiterlijk vrijdag een rapport voorleggen waarin het uitlegt hoe het de gevraagde maatregelen gaat nemen.

De Commissie vraagt ook dat de regering met de gemeenschappen overlegt en het geweld onderzoekt.

“Dit is een voorbereidende fase van wat een rechtszaak zou kunnen worden: de AICHR vaardigt een bewarende maatregel uit in afwachting van de beslissing om de zaak naar het Inter-Amerikaanse Hof door te verwijzen”, zegt Rubén Chacón, expert inheemse mensenrechten van de Universiteit van Costa Rica en advocaat van een van de inheemse leiders.

Ook Chacón zegt dat het geweld is afgenomen. Maar van de relatieve kalmte heeft men geen gebruik gemaakt om de problemen die aan de basis liggen aan te pakken.

Costa Rica telt 4,5 miljoen inwoners. Daarvan behoort bijna 3 procent tot inheemse volken.

De 24 inheemse gebieden zijn samen 350.000 hectare groot, ongeveer 7 procent van de oppervlakte van het land.