China wil wetenschappelijke supermacht worden

De Britse denktank Demos voorspelde deze maand dat China op weg is om een wetenschappelijke supermacht te worden. Er worden momenteel enorme budgetten gereserveerd voor onderzoek en steeds meer Chinese wetenschappers keren uit het buitenland terug naar huis.

"Het innovatieve epicentrum verschuift steeds meer van het Westen naar het Oosten", schrijft Demos in een nieuw rapport. Europa en de Verenigde Staten dreigen de boot te missen, concluderen de auteurs.

Het Demos-rapport is niet het eerste dat wijst op China's pogingen om de wetenschap nieuw leven in te blazen. Een recente studie van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) beweert dat China in 2006 Japan voorbijstak als het gaat om uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling. China staat nu met 136 miljard dollar (105 miljard euro) op de derde plaats, na de Verenigde Staten en de Europese Unie.

"Wetenschappelijke ontwikkeling" staat hoog op het wensenlijstje van de Chinese leiders. President Hu Jintao wil dat China verandert in een "innovatief land". Voor 2050 zou het land tot de wetenschappelijke top moeten behoren.

De realiteit is op dit moment nog anders. De concrete resultaten van China op wetenschappelijk terrein zijn weinig indrukwekkend. In 2005 stond China wereldwijd op de tiende plaats voor het aantal internationale patentaanvragen, blijkt uit informatie van de World Intellectual Property Organisation. Overheidscijfers laten zien dat China in datzelfde jaar slechts dertig miljard dollar (23 miljard euro) uitgaf aan onderzoek en ontwikkeling.

Deskundigen denken dat de stijging in de uitgaven voor 2006 deels te maken heeft met de komst van buitenlandse bedrijven die een deel van hun onderzoeksactiviteiten verplaatsen naar China, en met het feit dat veel onderzoekstalent en geavanceerde apparatuur internationaal mobiel is.

Chinese overheidsfunctionarissen proberen al jaren om multinationals toe doen investeren in plaatselijke onderzoeksprojecten. Die pogingen liepen echter vaak vast vanwege de zwakke Chinese wetgeving op het gebied van intellectueel eigendom. De Verenigde Staten klagen daar al jaren over en dreigden recent een zaak tegen Chinese bedrijven aan te spannen bij de Wereldhandelsorganisatie (WHO). De geviseerde bedrijven produceren onder meer illegale software.

Maar de beloften van de overheid om meer te investeren in onderzoek en de wetgeving op het gebied van intellectueel eigendom te verbeteren, leidde ertoe dat een heel aantal bedrijven onderzoekscentra opende in China. In 2006 kondigden farmaceutische multinationals als Pfizer, Roche, Novartis en Bayer aan dat ze werken aan onderzoeksinitiatieven in China.

Het toenemende aantal onderzoekscentra, de terugkeer van Chinese wetenschappers uit het buitenland en het groeiend aantal jonge academici zijn factoren die wijzen op China's toekomstige rol als wetenschappelijke supermacht, stellen de auteurs van het Demos-rapport.

"Het universiteitsdistrict in Peking telt alleen al meer ingenieurs dan heel West-Europa en je kunt je voorstellen hoe dynamische dat potentieel is", zei James Wildson, co-auteur van het rapport, tegen de Chinese Volkskrant.

Hoewel de Chinese uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling sinds 1999 stegen met 20 procent per jaar, ging veel van dat geld naar de ontwikkeling van consumentenproducten en niet naar wetenschappelijke doorbraken. Hightech-sectoren zoals ruimtevaarttechnologie en biotechnologie profiteerden minder van de overheidssteun.

Het Demos-rapport waarschuwt dat China's rigide institutionele en onderwijssysteem ook in de weg kan staan bij wetenschappelijke vooruitgang. Het Chinese onderwijs stimuleert kritisch denken nauwelijks. Ten tijde van de Culturele Revolutie (1966-1976) werden liberale denkers gecriminaliseerd, onderwijzers geïntimideerd en academici vervolgd.