Analfabetisme hinderpaal voor democratie in Marokko

Twee jaar geleden pakte Marokko uit met het overheidsprogramma “mars naar het licht” of in het Arabisch “massariat al nour”. Daarmee wil het Noord-Afrikaanse land tegen 2015, in het kader van de millenniumdoelstellingen, de ongeletterdheid onder zijn bevolking uitroeien. Volgens officiële cijfers is de graad van ongeletterdheid in Marokko vandaag gezakt naar 38 procent op een totaal van 30 miljoen inwoners. In 1960 was dat nog 80 procent, in 1999 48 procent.
Op het eerste gezicht lijken dit indrukwekkende resultaten. Maar volgens Abdessamad Hassan, die de impact van geletterdheid op de democratie en ontwikkeling van het land onderzoekt, zijn de cijfers van de overheid geen goede graadmeter. Hij neemt er de cijfers van de krantenverkoop bij. De ongeveer 700 kranten en magazines in Marokko hebben in totaal een bereik van 300.000 lezers. Te weinig, zegt hij. Maar ook deze cijfers zijn voor discussie vatbaar.
De 68-jarige Hajja Fatima bijvoorbeeld kan dankzij het overheidsprogramma nu lezen en schrijven, maar is gewoon niet geïnteresseerd in wat er in de krant staat. ,,Politici geven niet om wat wij zeggen, dus geef ik niet om wat zij in de kranten zeggen”, is haar mening.
Hoewel 38 procent van de totale bevolking in Marokko ongeletterd is, is nog altijd 68 procent van de stemgerechtigde bevolking analfabeet. Dat wijst erop dat vooral oudere mensen nog niet kunnen lezen en schrijven. ,,Ongeletterdheid is een grote hindernis voor democratie en ontwikkeling”, zegt Hassad.
,,Als meer dan tweederde van de kiezers analfabeet is, kunnen ze geen onderscheid maken tussen de programma’s van de verschillende politieke partijen. Daardoor zijn kiezers gemakkelijk beïnvloedbaar. Dit leidt tot frauduleuze verkiezingen, valse resultaten en valse vertegenwoordigingsorganen.”
De ongeletterdheid leidt ook tot een breuk tussen het volk en de elite, zegt Hassad. ,,Twaalf miljoen Marokkanen zijn analfabeet. Dit betekent dat ze geen toegang hebben tot wat de elite produceert, zoals wetten. De communicatie tussen deze mensen en de politieke klasse beperkt zich tot de verkiezingscampagnes.”
Ook de politici kunnen niet allemaal lezen of schrijven. Volgens de Marokkaanse wet moet elk parlementslid of gemeenteraadslid op zijn minst een diploma lager onderwijs hebben. Na de verkiezingen in 2002 en 2003 bleken veel certificaten van winnende kandidaten te zijn vervalst.

Om de ongeletterdheid uit te roeien, heeft Marokko nog een lange weg te gaan. Volgens Hassad moeten de Marokkanen daarvoor niet wachten op de overheid, maar zelf het initiatief nemen om te leren lezen en schrijven. IPS MDG2 (YD/MC)