Ahmadinejad versterkt machtsbasis

Manouchehr Mottaki is de zevende minister uit het Iraanse kabinet die in de afgelopen vijf jaar door Ahmadinejad ontslagen is. Twee anderen namen zelf ontslag. Ahmadinejad ontsloeg Mottaki toen hij voor een officieel bezoek in Senegal was.

De president benoemde maandagavond Ali Akbar Salehi, hoofd van de Organisatie voor Atoomenergie van Iran (AEOI) als vervanger van Mottaki

"De minister ontslaan terwijl hij in het buitenland is, is een belediging voor Mottaki en zijn aanhangers in het traditionele conservatieve kamp", zegt Ali Akbar Mousavi Khoeini, een voormalig Iraans parlementslid.  

"Door op belangrijke posten mensen te benoemen die loyaal en meegaand zijn, daagt Ahmadinejad de internationale gemeenschap nog meer uit, en op het nationale front zullen de conflicten met meer gematigde conservatieve critici toenemen", voorspelt hij. "Het Iraanse buitenlandse beleid wordt minder ervaren en agressiever."

De hoogste leider heeft het laatste woord in het Iraanse nucleaire dossier, maar Ahmadinejad krijgt meer invloed als hij zijn loyalisten op het ministerie van Buitenlandse Zaken zet", zegt Khoeini.

Ondermijnend

Een paar dagen voor het ontslag van Mottaki stuurde Ahmadinejad stafchef Esfandiar Rahim Mashaei, een van zijn trouwste vertegenwoordigers, naar Jordanië om een bericht over te brengen. De Iraanse media speculeerden dat Mashaeis missie wellicht werd afgekeurd door de minister van Buitenlandse Zaken.

Enkele maanden geleden benoemde Ahmadinejad speciale gezanten op het ministerie van Buitenlandse Zaken. Dit tot woede van Mottaki, die vond dat dit zijn gezag ondermijnde. Waarschijnlijk zou Mottaki toen al zijn ontslagen, als de Iraanse hoogste leider, ayatollah Ali Khamenei, zich er niet mee bemoeid had. Ahmadinejad moest de rol van de gezanten in opdracht van Khamenei beperken tot "adviseur".
 
Het ontslag van Mottaki is veroordeeld door de radicaalconservatieve krant Kayhan, waarvan de redactie benoemd is door Khamenei. In een sarcastisch commentaar zet Hossein Shariatmadari vraagtekens bij het besluit van Ahmadinejad om zijn minister te ontslaan terwijl hij in het buitenland was. De president was al heel lang op het ontslag van Mottaki uit, schrijft Shariatmandari.

Druk

Ahmadinejad staat erom bekend kabinetsleden die hem bekritiseren te ontslaan of tot ontslag te dwingen. Hij voerde op die manier grote wijzigingen door bij belangrijke ministeries als Inlichtingen en Binnenlandse Zaken. Over het ministerie van Buitenlandse Zaken had hij echter nog steeds geen volledige controle. Met het ontslag van Mottaki heeft Ahmadinejad een stap gezet die invloed heeft op het niveau van afgevaardigden en ambassadeurs, en die het Iraanse buitenlandse beleid een ander gezicht kan geven.

Vorige maand zette het Iraanse parlement Ahmadinejad onder druk omdat hij meermalen beslissingen zou hebben doorgevoerd zonder toestemming van de volksvertegenwoordigers. Waarnemers geloven echter dat het vrijwel onmogelijk is om de president weg te krijgen zonder medewerking van de hoogste leider - en die liet in de afgelopen jaren juist meer steun voor Ahmadinejad zien.

Nucleaire kwesties

Iran hervatte eerder deze maand gesprekken over nucleaire kwesties met westerse landen, Rusland en China. De volgende gespreksronde staat gepland in januari in Istanboel. Analisten verwachten dat de zet van Ahmadinejad deze onderhandelingen niet zal beïnvloeden, aangezien Mottaki de afgelopen jaren weinig te zeggen had over de belangrijkste kwesties in de Iraanse buitenlandpolitiek.

"Mottaki's ontslag zal niet veel invloed hebben op het Iraanse buitenlandse beleid", zegt Karim Sadjadpour, een Iraanse analist van de Carnegie Endowment in Washington. "De Iraanse minister van Buitenlandse Zaken formuleert het beleid niet. Dit is vergelijkbaar met het ontslag van de woordvoerder van Buitenlandse Zaken."

"Salehi is veel slimmer en gladder dan Mottaki. Hij kan wellicht met succes verdeeldheid zaaien in de internationale gemeenschap", zegt Sadjadpour.  "De taak van de Iraanse minister van Buitenlandse Zaken lijkt tegenwoordig op het smeren van lipstick op een varken. Het blijft lelijk, hoe je het ook verkoopt."