China laat zijn tanden zien bij de VN

China's onverbiddelijke steun voor sommige bondgenoten, inclusief Noord-Korea, Birma, Zimbabwe en Soedan, is in feite niet anders dan de Amerikaanse en westerse politieke steun voor Israël, of die nu goed is of fout.

China voert met het Westen strijd over wisselkoersen, importtarieven en territoriale claims in de Zuid-Chinese Zee, en Beijing lobbyt ook verwoed tegen een westers voorstel om een commissie in te stellen die onderzoek moet doen naar oorlogsmisdaden door de militaire junta in Birma (Myanmar).

"Zo'n commissie moet niet gezien worden als een manier om de regering te straffen, maar om straffeloosheid en verder misbruik te voorkomen", zegt Tomas Ojea Quintana, de speciale VN-rapporteur voor Birma.

Maar China, dat in 2007 samen met Rusland een veto uitsprak om maatregelen van de VN-Veiligheidsraad tegen Birma te verhinderen, lijkt nog steeds niet van plan het voorstel te steunen. Ook niet in afgezwakte vorm.

"Het is duidelijk dat China zijn politieke invloed wil laten gelden bij de VN, als een tegenwicht voor zijn defensieve standpunt inzake wisselkoersen en handelskwesties", zegt een Aziatische diplomaat.

Assertief

De New York Times schreef dinsdag dat de Amerikaanse regering te maken heeft met een "confronterende relatie" met een assertief China. De VS zouden proberen te reageren op "het toenemende Chinese triomfalisme" door de relatie met Japan en Zuid-Korea te versterken.

De Amerikaanse president Barack Obama is van plan volgende maand vier Aziatische landen te bezoeken: Japan, Indonesië, India en Zuid-Korea. China staat niet op het programma.

Intussen is secretaris-generaal Ban Ki-moon van de Verenigde Naties, die China nodig heeft in de Veiligheidraad, deze maand op bezoek in China. Hij bezocht het land ook al in mei en juli 2008 en in juli 2009.

In de afgelopen maanden verhinderde China een resolutie van de Veiligheidraad tegen Noord-Korea, nadat dat land een Zuid-Koreaans schip tot zinken had gebracht. Ook probeerde China een VN-rapport over het gebruik van Chinese kogels bij aanvallen op VN-militairen in de West-Soedanese provincie Darfour tegen te houden.

Vredesmissies

"China vindt het belangrijk om via de Veiligheidsraad het beeld uit te dragen dat het opkomt voor de rechten van de ontwikkelingslanden en China vindt het belangrijk om de VN te gebruiken om de Amerikaanse macht in te perken", zegt Linda Jakobson, directeur van het programma China and Global Security van het Stockholm International Peace Research Institute (Sipri).

Jakobson, China-expert van Sipri, wijst erop dat Beijing graag aan VN-vredesmissies wil deelnemen, "omdat dat het beeld van China als een verantwoordelijk land versterkt en tegelijkertijd het Chinese leger de kans geeft ervaring op te doen."

Toch gaf China toe aan de Amerikaanse en westerse druk door vier resoluties van de Veiligheidsraad over sancties tegen Iran te steunen. De sancties waren in de eerste plaats gericht op het Iraanse nucleaire programma. Iran is een van Beijings belangrijkste politieke, economische en militaire bondgenoten.

De Chinese ambassadeur Li Baodong verdedigde de Chinese steun door erop te wijzen dat Beijing zich ervan verzekerd heeft dat de sancties niet nadelig zijn voor het Iraanse volk en de normale overzeese handel.

Volgens Jakobson ging China akkoord met de sancties na veel overleg en op voorwaarde dat de energiesector buiten de sancties gelaten zou worden.

"Dit kan gezien worden als een compromis van Chinese kant", zegt ze. "De uitsluiting van de energiesector was cruciaal." China wil de enorme investeringen van Chinese energiebedrijven in Iran beschermen en de strategische plannen op dat vlak veilig stellen, zegt ze.

Sterke VN

In een gedetailleerd beleidsstuk dat vorige maand werd gepubliceerd onder de naam 'New Foreign Policy Actors in China', zegt Sipri dat de toenemende macht van grote staatsenergiebedrijven steeds meer invloed heeft op het buitenlandse beleid van China.

De steun voor de resoluties tegen Iran is daar een voorbeeld van, zegt ze, hoewel er ook waarschijnlijk ook actoren zijn geweest die tegen de Chinese steun voor de resoluties waren.

Volgens Jakobson hecht China groot belang aan de Verenigde Naties en wil het graag dat de rol van de VN versterkt wordt. Beijing loopt echter niet warm voor veel voorstellen over het uitbreiden van het lidmaatschap van de Veiligheidsraad of het geven van meer macht aan andere leden dan de huidige vijf permanente leden: de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk, Rusland en China.