Oorlogen over water uitzondering

Streamer: Wanneer staten ten oorlog trekken, is dat meestal om iets dat veel minder belangrijk is dan water.

Het woord "rivaal" is afkomstig van het Latijnse "rivalis", wat verwijst naar iemand die aan dezelfde waterloop woont. Wanneer mensen water met elkaar moeten delen, geeft dat onvermijdelijk aanleiding tot spanningen. Hetzelfde geldt voor landen die langs dezelfde rivier of langs hetzelfde meer liggen. Negentig procent van de wereldbevolking woont in een land dat zijn watertoevoer deelt met andere landen.

Toch geeft een gedeelde watertoevoer vaker aanleiding tot vreedzame samenwerking dan tot oorlog. Onderzoekers aan de universiteit van de VS-staat Oregon telden in de voorbije 50 jaar 37 gewapende conflicten, waarvan 30 in het Midden-Oosten. In dezelfde periode werden echter ook 200 internationale waterakkoorden afgesloten. "Water delen kan leiden tot oorlog of vrede, het is de politiek die beslist welke kant het opgaat", zegt Kevin Watkins, hoofdauteur van het rapport.

De bezette Palestijnse gebieden zijn een klassieke broeihaard voor waterconflicten. Het water is er schaars en bovendien oneerlijk verdeeld. De Palestijnen zijn met half zoveel als de Israëli’s, maar toch gebruiken ze maar tien tot vijftien procent van het water dat Israël gebruikt. Dat komt omdat de Palestijnen in de bezette gebieden hun bronnen minder diep mogen boren dan de joodse kolonisten. Die controleren slechts 13 procent van de bronnen maar halen 53 procent van het grondwater naar boven.

Maar de regio laat zien dat het ook anders kan. Israël en Jordanië ondertekenden in 1994 een vredesakkoord waardoor Jordanië in de winter water kan opslaan in het meer van Tiberias en Israël in ruil toegang krijgt tot enkele Jordaanse waterbronnen.

Zonder een gelijkaardig akkoord over de verdeling van de waterrijkdom is een definitief vredesakkoord tussen Israël en de Palestijnen onmogelijk, zo stelt UNDP.

Dat onverbeterlijke rivalen kunnen samenwerken als het over water gaat, bewijzen India en Pakistan. Hun gemeenschappelijke Permanente Commissie voor het Water van de Indus bleef gewoon verder werken tijdens twee oorlogen tussen beide landen en bestaat nog altijd. Wanneer staten ten oorlog trekken, is dat meestal om iets dat veel minder belangrijk is dan water.

Toch is samenwerking niet altijd vanzelfsprekend, ook tussen landen die niet in oorlog zijn. Het beste voorbeeld is de Aralzee. De sovjetplanners besloten in de jaren zestig dat het water van twee Centraal-Aziatische rivieren beter kon dienen voor de irrigatie van katoenvelden. Na het uiteenvallen van de Sovjetunie bleven de Centraal-Aziatische staten elkaar beconcurreren met irrigatieprojecten. De Aralzee is intussen geslonken tot twee dode, zoute meertjes en het drinkwater in de steden rond de zee is sterk vervuild. In sommige gebieden bedraagt de kindersterfte 10 procent.

Politici moeten leren inzien dat iedereen iets te winnen heeft bij internationale samenwerking en dat bij competitie iedereen verliest, zegt de UNDP. Ideaal is een geïntegreerde aanpak waarbij de landen aan de bovenloop bijvoorbeeld dammen bouwen en elektriciteit leveren in ruil voor landbouwproducten uit de landen aan de vruchtbare benedenloop. In de competitie voor het steeds schaarser wordende water schuilt een enorm potentieel voor ontwikkeling en economische groei, zo besluit de VN-organisatie optimistisch. IPS MDG7 (MC/ADR)