Israëlische blokkade maakt Palestijnse vrouwen tot kostwinners

De Wereldbank waarschuwde langer dan een jaar geleden al dat de Palestijnse economie verder zou verslechteren als Israël de bewegingsvrijheid op de Westelijke Jordaanoever niet zou verbeteren. Vorige maand publiceerde de Bank een nieuw rapport over de vernietigende impact van de Israëlische bezetting voor de Palestijnen, en vrouwen in het bijzonder.
Nu veel Palestijnse mannen - de traditionele broodwinners – gearresteerd, gedood of gewond zijn, worden de vrouwen steeds meer gedwongen om nieuwe manieren te vinden om hun gezin in leven te houden.
Het aandeel vrouwen op de Palestijnse arbeidsmarkt hoort tot het laagste in de wereld, maar het stijgt langzaam: van 14 procent in 2000 naar 16 procent in 2007. Die periode komt overeen met de tweede Palestijnse Intifada en de bouw van de Israëlische muur, die dorpelingen en boeren van hun land afsneed. Duizenden Palestijnen kunnen sindsdien bovendien niet meer in Israël komen om er te werken als dagloner.

Vrouwelijke ondernemers

Palestijnse vrouwen zijn daarom op zoek gegaan naar banen in de publieke sector en de dienstensector. Volgens het rapport van de Wereldbank zijn ook veel laaggeschoolde vrouwen van middelbare leeftijd overgeschakeld op een aantal informele activiteiten, zoals kleine kruidenierswinkeltjes, naaien, landbouw en het houden van vee. Ze maken thuis voedsel of andere producten of verhandelen voedselbonnen.
"Door de hoge werkloosheidsgraad en armoede worden vrouwen ertoe gedwongen de kostwinner van hun gezin te worden", zegt Reem Abboushi van Asala, een Palestijnse vereniging van zakenvrouwen. "Veel vrouwen zijn weduwe geworden en moeten een groot gezin opvoeden. Geld verdienen kan het verschil uitmaken tussen verhongeren en overleven voor hen".
Asala werd opgericht in Ramallah in 1997 als een microfinancieringsorganisatie die Palestijnse vrouwen wil ondersteunen in hun onderneming. In de Palestijnse patriarchale samenleving kunnen vrouwen vaak moeilijk een lening aangaan. Huizen, grond en gebouwen, die kunnen dienen als onderpand, zijn meestal het bezit van mannen.

Emancipatie

Hoewel ze het emotioneel en financieel zwaar hebben, voelen veel ondernemende vrouwen zich gesterkt en onafhankelijker nu ze een eigen zaak hebben. "We hebben geen internationale donoren nodig die miljoenen spenderen aan cursussen democratie en mensenrechten voor Palestijnen", zegt Abboushi. "Democratie en gendergelijkheid zullen in Palestina geïntroduceerd worden door werkgelegenheid voor vrouwen en de kans om zichzelf economisch te ontplooien."
Dat blijkt alvast uit een onderzoek door de organisatie bij de eigen achterban. "95 procent van de vrouwen vindt zichzelf als gevolg van het kostwinnerschap, assertiever geworden in de financiële besluitvorming", zegt Abboushi. "Dat kan een positief effect hebben op het hele huishouden, omdat de vrouwen het geld gebruiken om betere voeding, eten en huishoudartikelen te kopen voor hun gezin".
De vrouwen gaven ook aan dat ze meer betrokken werden in andere besluitvorming, zoals huwelijkskandidaten voor hun dochter, een taak die traditioneel voor de mannelijke gezinsleden was weggelegd.
"Ze worden gedwongen onafhankelijker", zegt Abboushi. "Ze hebben het over een betere interactie met hun buren en meer respect voor hun gemeenschap in het algemeen."

Naaisters

Het Women’s Programme Centre in Gaza is een ander project dat vrouwen aan een salaris helpt. Het programma wordt gesponsored door Oxfam en de Verenigde Naties en leidt vrouwen op tot naaisters. De kledij die ze maken wordt geschonken aan de armsten in Gaza. Het centrum stelt dertig vrouwen en veertien mannen tewerk, die ongeveer 240 dollar per maand verdienen.
"Het project helpt vrouwen van arme gezinnen waar geen kostwinner is, om een bescheiden loon te verdienen", zegt Elena Qleibo van Oxfam.
Sawsan Muhammed Daba, 49, moet zeven kinderen onderhouden. Haar man heeft rugproblemen en haar zoon werd ontslagen als gevolg van de economische neergang. "Nu kan ik mijn gezin helpen", zegt ze. "Werken helpt me emotioneel en psychologisch, omdat ik wegkan uit de deprimerende omgeving thuis."