Gendergelijkheid is prioriteit voor nieuwe VN-secretaris-generaal

Guterres, die gisteren tijdens een ceremonie op het hoofdkwartier van de VN in New York werd ingezworen, zei dat gendergelijkheid bij VN-personeel voor hem een belangrijk agendapunt zal zijn tijdens zijn eerste honderd dagen als secretaris-generaal.

"Bij de benoemingen die ik zal doen – en waarvan de eerste binnenkort bekendgemaakt worden – zult u zien dat gendergelijkheid een duidelijke prioriteit is, van hoog tot laag binnen de VN", zei Guterres tijdens een persconferentie.

De Portugees werd in oktober door de vijftien leden van de VN-Veiligheidsraad geselecteerd als secretaris-generaal. Campagnevoerders binnen en buiten de VN, hadden gehoopt dat de opvolger van Ban Ki-moon een vrouw zou zijn. Daarmee zou voor het eerst in het zeventigjarig bestaan van de organisatie een vrouw secretaris-generaal zijn geworden. De VN-lidstaten bleken die optie echter niet serieus te willen overwegen. Enkele hooggekwalificeerde vrouwelijke kandidaten scoorden slecht tijdens diverse kiesronden in de aanloop naar de definitieve stemming.

Belangrijke posten

Guterres lijkt graag te willen laten zien dat gendergelijkheid voor hem belangrijk is. Hij wees erop dat de VN zich aanvankelijk tot doel hadden gesteld in het jaar 2000 gendergelijkheid te bereiken. Dat doel werd later uitgesteld naar 2030, wat hij veel te lang vindt duren.

Onder de huidige secretaris-generaal Ban Ki-moon, die ook pleitte voor gendergelijkheid, gingen veel belangrijke posten in 2015 en 2016 naar mannelijke kandidaten. Anne Marie Goetz, verbonden aan het Center for Global Affairs van de Universiteit van New York, zegt dat een secretaris-generaal ook afhankelijk is van de suggesties voor kandidaten die lidstaten aandragen.

Volgens diverse berichten in de media zal de eerste benoeming van Guterres hoogstwaarschijnlijk de Nigeriaanse minister van Milieu zijn, Amina Mohammed. Zij zou de uitverkorene zijn voor de rol van plaatsvervangend secretaris-generaal. "Amina Mohammed is een uitstekende keuze voor deze functie, maar de keuze is niet specifiek winst voor gendergelijkheid bij de VN, omdat de functie van plaatsvervangend secretaris-generaal al vaker bezet is door vrouwen", zegt Goetz.

Goetz wijst erop dat voor deze rol eenvoudiger een vrouw benoemd kan worden, niet alleen omdat de lidstaten er niet direct invloed op hebben, maar ook omdat "het gebruikelijker is vrouwen als plaatsvervanger of op de tweede plaats te benoemen, in plaats van aan de top van de macht."

Machtige lidstaten

Druk uit machtige lidstaten om hun kandidaten te benoemen op hoge posities mag het niet winnen van het belang om de beste kandidaat te benoemen, zegt Natalie Samarasinghe, directeur van de Britse Vereniging voor de Verenigde Naties (UNA-UK). "Hoewel gender, geografische spreiding en andere vormen van diversiteit ongelooflijk belangrijk zijn, moet bij elke benoeming in de eerste plaats gekeken worden naar de meest geschikte kandidaat", zegt Samarasinghe. Ze is ook woordvoerder is van de campagne 1 for 7 Billion, die aandringt op transparanter selectieproces bij de verkiezing van de secretaris-generaal van de VN.

"Diverse VN-resoluties maken duidelijk dat bepaalde landen of groepen landen geen monopolie zouden moeten hebben op belangrijke VN-posten", zegt ze. "Landen, vooral de landen die vinden dat ze recht hebben op bepaalde posities, moeten hooggekwalificeerde kandidaten aandragen en niet proberen de VN politici op te dringen waar thuis geen ruime voor is of die lastig gevonden worden."

China

Ondanks de VN-resoluties, gaan sommige topfuncties standaard naar kandidaten uit de landen die de permanente leden van de VN-Veiligheidsraad vormen. Dat zijn China, Frankrijk, Rusland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten.

Het huidige hoofd van de VN-vredesmissies bijvoorbeeld, Hervé Ladsous, is een Fransman. Er circuleren geruchten dat China, dat onlangs zijn betrokkenheid bij VN-vredesmissies versterkte, deze functie op het oog heeft voor 2017.

Ook circuleert de naam van de Brit David Milliband als mogelijke bestuurder van het VN-Ontwikkelingsprogramma. Momenteel wordt die functie vervuld door de voormalige Nieuw-Zeelandse premier Helen Clark. Milliband, die momenteel hoofd is van het International Rescue Committee, mag de juiste kwaliteiten hebben voor deze functie, maar het zou wel betekenen dat de functie opnieuw naar iemand uit een rijk land gaat.