Een op vijf Chilenen uitgesloten van snelgroeiende rijkdom

Volgens officiële cijfers bedraagt het gemiddelde inkomen in Chili 19.292 euro per jaar, het hoogste in Latijns-Amerika.

Het aandeel van Chilenen die in armoede leven, daalde volgens de overheidsstatistieken van 39 procent in 1990 naar 8 procent in 2013; de extreme armoede daalde van 13 naar 2,5 procent.

Ondervoeding bij kinderen daalde fors, de levensverwachting nam even fors toe.

Aanhoudende ongelijkheid

Maar volgens de Nationale Commissie voor Rechtvaardigheid en Vrede schuilt achter de cijfers “een aanhoudende ongelijkheid en sociale kwetsbaarheid bij een grote meerderheid van de Chilenen. Een op de vijf Chilenen leeft onder de armoedegrens, met een maandloon van ongeveer 175 euro, stelt de organisatie.

De meeste armen wonen in de zuidelijke regio La Araucanía. Daar leven de meeste Mapuche.

Volgens José Vargas, directeur Inheems Beleid van de Stichting Felipe Herrera, is de armoede onder Mapuche zo groot omdat hun rechten als inheems volk niet worden erkend. Ze zijn slachtoffer van discriminatie en uitsluiting, vooral in La Araucanía. 

“De bosindustrie heeft hun inheemse gronden ingenomen. Ze zijn teruggedrongen tot zeer kleine gebieden, waar ze onvoldoende kunnen produceren.”

Vakbonden aan banden

Iets meer dan de helft van de Chilenen verdient minder dan 350 euro per maand en heeft zware schulden.

Voor Nolberto Díaz, ondervoorzitter van de vakbond CUT, zijn de armoede, uitsluiting en ongelijkheid een gevolg van het Arbeidsplan van dictator Augusto Pinochet (1973-1990). Dat plan verbiedt sinds 1979 het afsluiten van arbeidsovereenkomsten voor meerdere bedrijven en legt de macht van vakbonden aan banden.

De centrumlinkse regering van Michelle Bachelet wil de geschrapte rechten grotendeels herstellen. Het parlement keurde de hervorming in april goed maar de rechtse oppositie probeert ze af te remmen via het Grondwettelijk Hof.

Precaire lonen

De inkomsten van de 10 procent rijkste Chilenen zijn 26 keer hoger dan die van de 10 procent armsten.

“Een groot deel van de rijkdom van het land en van de machtigste groepen is gebaseerd op de verkoop en uitbuiting van werknemers en hun precaire lonen”, zegt Díaz. Zolang het Arbeidsplan niet hervormd wordt, zal de ongelijkheid blijven, want de hoofdoorzaak is de slechte verdeling van de inkomsten en opbrengsten.”

Kinderen, vrouwen en gepensioneerden

Ook kinderen, vrouwen en gepensioneerden zijn zeer kwetsbaar. Kinderen lopen een groot risico om in drug- en misdaadnetwerken te belanden, zegt het Observatorium voor Kinderen en Adolescenten.

Bij vrouwen ligt de armoede 2 procentpunt hoger dan bij mannen. Hun lonen liggen voor hetzelfde werk 20 procent lager.

Zeven op de tien gepensioneerden zeggen niet toe te komen met hun pensioen, dat gemiddeld 250 euro bedraagt.

Rijkdom niet beter verdeeld

"Chili is niet langer een middeninkomensland en heeft zijn armoede de laatste twintig jaar fors teruggedrongen, maar paradoxaal genoeg slaagt het er niet in die rijkdom beter te verdelen”, zegt Leonardo Moreno, directeur van de Stichting voor het Overwinnen van de Armoede.

“In weinig landen ter wereld is de ongelijkheid zo groot als in Chili, ook al wil het op het vlak van gemiddeld inkomen in de hoogste categorieën spelen. Het is zorgwekkend dat zoveel gezinnen nog altijd niet in hun basisbehoeften kunnen voldoen.”