Ananasteelt van multinational zet Costa Ricanen zonder water

In Siquirres, op 100 kilometer van hoofdstad San José, zitten bijna zevenduizend mensen al sinds 2007 zonder drinkbaar leidingwater. Ze werden al die tijd door tankwagens bevoorraad.

“Het is moeilijk”, zegt Xinia Briceño uit Milano, een van de getroffen woonkernen. “Vroeger kwam de tankwagen dagelijks, nu om de dag, en als er ergens een probleem is of een feestdag, zitten we bijna vier dagen zonder drinkwater.”

Fresh Del Monte

Briceño is voorzitter van de plaatselijke vereniging voor waterbeheer, die bijna duizend gezinnen bevoorraadt.

Siquirres bevindt zich in landbouwgebied. Heel wat multinationals kweken er ananas.

De ondergrondse waterlaag is onbruikbaar omdat ze met bromacil vervuild is, een pesticide dat voor de ananasplantages in Siquirres wordt gebruikt.

“Er blijven chemische producten opduiken in het water”, zegt Briceño. “Wanneer het lang niet regent, daalt de vervuilingsgraad, maar wanneer het weer regent, worden de chemische stoffen opnieuw geactiveerd.”

De vervuiling komt van de plantages van een filiaal van het Amerikaanse Fresh Del Monte. Maar het is de overheid die voor de tankwagens moet opdraaien, ondertussen voor meer dan 3 miljoen euro. Met dat geld had men een nieuw systeem kunnen bouwen om 12 kilometer verderop water aan te boren, zegt Briceño.

Pesticiden

De eerste tekenen van vervuiling doken op in 2003. Het Regionaal Instituut voor de Studie van Toxische Substanties, onderdeel van de Nationale Universiteit, vond toen resten van pesticiden in het water. In 2007 oordeelden onderzoekers dat het water niet langer drinkbaar was.

Het Hooggerechtshof bepaalde dat de overheid het probleem moest oplossen.

De overheid kan de kosten op de ananasproducenten verhalen, onder meer omdat ze er nog niet in geslaagd is de kostprijs van de milieuschade te berekenen. Al sinds 2010 lopen hierover zaken bij de Administratieve Milieurechtbank.

Commissie voor Mensenrechten

Op 20 maart van dit jaar brachten de getroffen bewoners en het Centrum voor Milieurecht de zaak ook voor de Inter-Amerikaanse Commissie voor Mensenrechten (IACHR) in Washington. “De IACHR bereidt momenteel een rapport voor over het mensenrecht van de toegang tot water. Ze vertelden ons dat ze deze zaak daarin zouden opnemen”, zegt Soledad Castro, die de bewoners in deze zaak adviseert.

Het Water Integrity Network (WIN), een internationaal netwerk van organisaties voor waterrechten, noemt het betreurenswaardig dat Costa Rica de waterrechten van zijn inwoners niet kan garanderen en zo traag en ontoereikend reageerde.

Volgens de Canapep, de Costa Ricaanse organisatie van ananasproducten, zijn er voor 42.000 hectare ananasplantages in het land. Van de export gaat de helft naar de VS, de andere helft naar Europa.