Venezolaanse rechter al acht maanden in cel

María Lourdes Afiuni (46) werd op 10 december 2009 aangehouden. Kort voordien had ze bankier Eligio Cedeño vrijgelaten. Die zat al twee jaar en tien maanden in voorhechtenis op beschuldiging van corruptie. Afiuni liet hem voorwaardelijk vrij omdat het strafwetboek bepaalt dat niemand langer dan twee jaar opgesloten mag worden zonder veroordeling. Cedeño mocht het land niet uit, moest zijn paspoort inleveren en moest zich om de twee weken bij justitie aanbieden, stond in Afiuni's vonnis.

De dag na haar opsluiting zei de president van Venezuela, Hugo Chávez, op de televisie dat ze een "bandiet" was. Hij tilde zwaarder aan "een rechter die een bandiet vrijlaat dan aan de bandiet zelf" en eiste de maximumstraf voor haar, dertig jaar cel. Volgens procureur-generaal Luisa Ortega maakte Afiuni zich schuldig aan corruptie, machtsmisbruik en het uitvaardigen van een vonnis dat ontsnappen mogelijk maakt.

Cedeño, de bankier waarmee het allemaal begon, wordt beschuldigd van fraude en corruptie ter waarde van 27 miljoen dollar. Het gaat om geld van de beheerscommissie van de gecontroleerde deviezenmarkt om informaticamateriaal te importeren. De computers zouden het land nooit zijn binnengekomen. Tot het schandaal losbarstte, werd Cedeño gezien als iemand die zeer dicht bij de linkse regering-Chávez stond.

Europees Parlement

Verscheidene VN-instanties, het Europees Parlement en mensenrechtenorganisaties in de hele wereld hebben al de vrijlating van de rechter geëist. Tijdens zijn sessie in juni noemde de VN-Mensenrechtenraad de opsluiting van Afiuni "willekeurig". De Mensenrechtenraad betreurde dat ze werd opgesloten omdat ze een resolutie had toegepast van de Werkgroep Willekeurige Detentie van de VN.

Gabriela Knaul de Albuquerque, VN-rapporteur voor de onafhankelijkheid van rechters en advocaten, noemde de opsluiting "onaanvaardbaar" en "intimiderend".

Mensenrechtenactiviste Ligia Bolívar zegt dat de zaak een grote symbolische waarde heeft omdat Chávez "aan de rechterlijke macht een zeer duidelijk signaal heeft gegeven: hij had de macht om iemand te veroordelen via radio en televisie, en niemand mocht de rechter vrijlaten omdat zij iemand had vrijgelaten."

Negeren

Volgens Bolívar, directeur van het Mensenrechtencentrum van de Katholieke Universiteit Andrés Bello, zet Venezuela met deze zaak een nieuwe stap in het negeren van internationale juridische organen. Sinds Chávez in 1999 aan de macht kwam, "heeft Venezuela aanbevelingen en beslissingen van internationale en regionale mensenrechteninstanties naast zich neergelegd."

De Venezolaanse justitie legde ook internationale vonnissen naast zich neer, zegt Bolívar. Dat gebeurde onder meer "toen het Hooggerechtshof beslist dat een vonnis van het Inter-Amerikaans Hof voor de Mensenrechten, waartegen in theorie geen beroep mogelijk is, niet uitvoerbaar was." Het Inter-Amerikaans Hof had beslist dat Venezuela enkele magistraten in ere moest herstellen.

"Nu gaat men nog een stap verder", zegt Bolívar. "Wie een beslissing van internationale rechtsinstanties uitvoert, wordt zelf gevangen gezet." Dat verklaart de "regen aan internationale verklaringen" ten voordele van Afiuni sinds haar aanhouding.

Topjurist Alberto Arteaga noemt het "absurd" dat Afiuni van corruptie wordt beschuldigd zonder dat er sprake is van een mogelijk economisch voordeel. In Venezuela bestaat geen "immateriële" corruptie, zegt hij.