Uittocht uit Venezuela komt weer op gang

“Door de sluiting van de grenzen als gevolg van covid-19 en de verdieping van de crisis in Venezuela gebruiken Venezolanen nu irreguliere wegen (paden) of gevaarlijke zeeroutes om het land te ontvluchten, waardoor hun kwetsbaarheid nog toeneemt”, stelt de OAS in een nieuw rapport.

Als gevolg van de zware economische en politieke crisis hadden de Venezolanen de voorbije jaren massaal het land verlaten. Maar door de coronacrisis waren ongeveer 130.000 migranten naar Venezuela teruggekeerd. Duizenden mensen deden daarvoor lange reizen te voet.

500 per dag naar Colombia

De laatste weken trekken ze weer weg naar het buitenland. “Elke dag komen ongeveer 500 Venezolanen Colombia binnen via illegale routes”, zegt David Smolansky, een Venezolaans politicus uit de oppositie. Hij leidt het bureau dat door OAS-secretaris-generaal Luis Almagro is opgericht om de migratie uit Venezuela te volgen.

Via Colombia zullen de terugkeerders Ecuador, Peru en andere landen proberen te bereiken, naarmate de lockdownmaatregelen worden versoepeld en de economische activiteit herneemt.

Colombia heeft zijn grenzen formeel gesloten maar al jaren steken velen de grens over in onbewoonde zones of kopen ze ambtenaren of gewapende milities om die de grens controleren.

Trinidad en Tobago

Op 22 november heeft buurland Trinidad en Tobago twee boten met zestien kinderen en dertien volwassenen teruggestuurd die illegaal het land waren binnengekomen. De fragiele boten hadden de oversteek gemaakt via de Boca de Serpientes (Slangenmuil), een gevaarlijke zee-engte.

De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de VN en de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Rechten van de Mens spraken hun bezorgdheid uit over het terugsturen van de kinderen.

Een recente overeenkomst tussen Trinidad en Tobago en Venezuela maakte de uitzetting van nog eens 160 mensen mogelijk. In Trinidad en Tobago, dat 1,3 miljoen inwoners telt, wonen ondertussen 24.000 Venezolanen.

Open armen

Andere buurlanden zijn inschikkelijker. Smolansky prees het “openarmenbeleid” van Colombia. Op 12 november waren al 5345 Venezolanen naar Colombia vertrokken.

Brazilië kende sinds midden dit jaar het vluchtelingenstatuut toe aan 7992 Venezolanen. Van de bijna 250.000 Venezolanen in dat land hebben er nu al 46.000 dat statuut gekregen.

Brazilië baseert zich op de Verklaring van Cartagena uit 1984. Landen uit de regio kwamen toen overeen om de definitie van vluchtelingen te verruimen: het gaat niet alleen om wie zijn land om politieke redenen ontvlucht, maar ook om wie slachtoffer is van geweld op grote schaal, rechtenschendingen en soortgelijke redenen.

Costa en Peru

Costa Rica besliste het immigratiestatuut voor de komende twee jaar toe te passen op Venezolanen (en op Cubanen en Nicaraguanen) die in dat land zijn aangekomen tussen 2016 en maart 2020, zolang ze geen strafblad hebben.

Peru verlengde de tijdelijke verblijfsvergunningen voor Venezolanen tot april 2021, waardoor ze legaal in dat land kunnen wonen en werken, aldus het OAS-rapport.

5,4 miljoen Venezolanen

De laatste tien jaar trokken al 5,4 miljoen Venezolanen als migrant of vluchteling naar het buitenland. De politieke, sociale en economische crisis in het land heeft bijna 90 procent van de bevolking in armoede gedompeld. Een derde van 28 miljoen inwoners kampt met voedseltekorten.

De meesten trokken naar Colombia, dat al 1,7 miljoen Venezolanen ontving. De anderen trokken naar Peru (1 miljoen), Chili en Ecuador (elk meer dan 400.000), de Verenigde Staten en Spanje (elk meer dan 300.000), Brazilië (bijna een kwart miljoen), Argentinië (170.000) en Costa Rica (30.000).