Toekomst VN-missie in Darfoer onzeker

In een vorige week gepubliceerd rapport van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) wordt melding gemaakt van meer dan tweehonderd verkrachtingen van vrouwen en meisjes eind oktober, in een periode van 36 uur.

Unamid deed vorig jaar al onderzoek en publiceerde op 10 november een verklaring waarin stond dat "er geen bewijs was gevonden van of informatie was ontvangen over beschuldigingen in de media tijdens de betreffende periode."

De woordvoerder van de secretaris-generaal van de VN, Stéphane Dujarric, stelde echter op 17 november dat de massale aanwezigheid van militaire politie in Tabit een goed onderzoek had bemoeilijkt. Hij riep op tot "onbelemmerde" toegang tot het dorp om "een volledig onderzoek" te kunnen doen.

Op het moment dat het rapport van HRW uitkwam, wachtte Unamid nog op die toegang. De verklaring van 10 november staat nog steeds op de website van Unamid, zonder nadere toelichting.

Rusland

Persagentschap IPS heeft Unamid om een reactie gevraagd op het HRW-rapport over Tabit, maar werd doorverwezen naar het VN-Departement voor Vredesmissies, dat niet reageerde op het verzoek.

Voormalig Unamid-woordvoerder Aicha Elbasri beschuldigde de missie eerder van gebrekkige rapportages aan het VN-hoofdkantoor en de VN-Veiligheidsraad. De missie heeft volgens haar een geschiedenis van het niet rapporteren van verkrachtingen. "Het extreem tragische verhaal over Tabit bevestigt wat ik al twee jaar aankaart."

Onenigheid over elkaar tegensprekende rapporten over Tabit speelt ook bij de permanente leden van de Veiligheidsraad. "Omdat de overheid van Soedan een degelijk VN-onderzoek heeft tegengewerkt, moeten we vertrouwen op organisaties zoals Human Rights Watch voor het verzamelen van getuigenissen en er achter te komen wat er is gebeurd", zei Samantha Power, de Amerikaanse vertegenwoordiger bij de VN, donderdag.

Rusland schaart zich echter achter de verklaring van de Soedanese regering dat er geen enkele verkrachting heeft plaatsgevonden. Dat land wil dat de VS de economische sancties tegen Soedan opheft, omdat ze het geweld zouden verergeren.

Inkrimping Unamid

Het mandaat van Unamid loopt op 30 juni af en de mogelijkheid bestaat dat de missie wordt ingekrompen of teruggetrokken. Dat zou betekenen dat burgers dan onbeschermd zijn voor het voortdurende geweld. "Op dit moment wordt er gesproken over een exit-strategie", zegt Elbasri. "De Soedanese regering oefent, met steun van de Russen en Chinezen, druk uit om deze missie te beëindigen. Dan zijn er geen getuigen meer en kan zij haar misdadige werk afmaken."

"De Verenigde Naties moeten besluiten of ze achter hun missie staan om miljoenen mensen in Darfoer te beschermen, of dat ze eenvoudigweg concluderen dat die missie een mislukking is en dat ze de mensen in Darfoer achter laten", zegt Elbasri.

Ook in het HRW-rapport worden vraagtekens gezet bij het inkrimpen van Unamid. "Dat proces wordt volgens sommige functionarissen bepaald door verschillende factoren, inclusief de Soedanese vijandigheid ten opzichte van de missie, de hoge kosten, de ineffectiviteit als het gaat om het belangrijkste mandaat en de perceptie dat het conflict in Darfoer tot bedaren komt en geen robuuste vredesmacht meer nodig heeft", staat in het rapport. HRW wijst erop dat het terugtrekken van vredessoldaten een einde maakt aan "het kleine beetje bescherming dat de bevolking heeft."

No-go area

Eric Reeves, Soedan-onderzoeker en analist, maakt zich ook zorgen over de toekomst van Unamid na juni. "Wat er zal gebeuren is dat de missie niet vernieuwd wordt, of vernieuwd wordt op een manier die betekenisloos is", zegt hij. "De missie kan nu al weinig uitrichten, maar dit wordt nog dramatischer als Khartoum een hernieuwde missie toestaat. Anders zouden ze eenvoudigweg de terugtrekking van Unamid eisen."

Reeves stelt dat een van de reden van de mislukking van Unamid ligt in het feit dat het een 'hybride missie' is. "Het zijn de Afrikaanse landen die Unamid nog steeds als succes neerzetten, die hier verantwoordelijk zijn, maar ze nemen hun verantwoordelijkheid niet." Hij zegt na juni meer geweld tegen burgers te verwachten.

Volgens Hamza Ibrahim, voorzitter van de buitenlandcommissie van de Darfur People's Association in New York, gaat het geweld in Noord-Darfoer gewoon door, ook op plaatsen waar de bevolking vredesakkoorden heeft getekend met de regering. Zo worden waterbronnen door overheidstroepen geconfisqueerd of vernietigd. Als bewoners om hulp vragen, krijgen ze van Unamid te horen dat dat niet kan omdat ze in een "no-go-area" wonen.

"Unamid zou daar naartoe moeten om de bevolking te beschermen. Daarvoor is de missie hier. Naar het lijkt erop dat de missie is mislukt, omdat ze zelfs zichzelf niet kan beschermen", zegt Ibrahim.