Milieuorganisaties blijven weg van klimaattop in Egypte, uit angst voor repressie

De Egyptische overheid verhindert milieugroeperingen om onafhankelijk onderzoek, belangenbehartiging of veldwerk uit te voeren. Dat is nochtans cruciaal is om de natuurlijke rijkdommen van het land te beschermen. Dat concludeert Human Rights Watch (HRW) op basis van getuigenissen met actievoerders en academici.

Velen van hen getuigen anoniem uit vrees voor repressie of vanuit ballingschap, omdat ze het land moesten verlaten vanwege hun activiteiten.

“De Egyptische overheid heeft willekeurige financierings-, onderzoeks- en registratiebelemmeringen opgelegd die lokale milieugroeperingen hebben verzwakt, waardoor sommige activisten in ballingschap werden gedwongen en anderen belangrijk werk niet konden uitvoeren”, zegt Richard Pearshouse, hoofd voor Milieu bij HRW.

Intimidatie en angstzaaierij

De getuigenissen schetsen een beeld van een sterk krimpende ruimte voor klimaat- en milieuorganisaties, onder het regime van President Abdel Fattah Al-Sisi. Dat is opmerkelijk, aangezien de volgende VN-klimaatconferentie COP27 georganiseerd wordt in de Egyptische stad Sharm-el-Sheikh.

Ze beschrijven intimidatietactieken door binnenlandse inlichtingendiensten, waaronder arrestaties, reisbeperkingen en angstzaaierij. Vooral organisaties die rapporteren over zaken waarin de overheid het nalaat om de bevolking te beschermen tegen milieu- of klimaatschade door grote bedrijven of het leger moeten het ontgelden.

Het leger en de Egyptische economie - met name grote infrastructuurprojecten, mijnbouw en zware industrie - zijn sterk met elkaar verweven, aangezien (ex-)militairen vaak hoge posities bekleden in bedrijven of overheidsinstellingen. Kritiek op waterschaarste, industriële vervuiling of milieuschade ligt dus gevoelig, zeggen de getuigenissen. De milieu-impact van grote infrastructuurprojecten onder de loep nemen is “een rode lijn”, zegt één onderzoeker.

Eenzijdige klimaatplannen

Waarnemers geven ook aan dat de klimaatplannen die Caïro publiceert, telkens zonder raadpleging van onafhankelijke middenveldorganisaties gebeuren. Ook nadien krijgen niet gebonden organisaties geen toegang om de impact ervan te controleren.

Tegelijkertijd verhoogt de tolerantie voor ngo-activiteiten die beschouwd worden als niet-kritisch voor de overheid, of die de overheidsagenda bevorderen. Organisaties die bijvoorbeeld pleiten voor meer klimaatfinanciering voor Egypte zouden wel ondersteuning krijgen.

Medewerkers van verschillende belangrijke mensenrechten- en milieugroeperingen zijn meewarig
om publiekelijk deel te nemen aan COP27 angst voor represailles. “Het veiligheidsapparaat zal zich nu waarschijnlijk meer dan ooit tevoren richten op het ecologisch middenveld in Egypte”, zegt een activist die anoniem getuigt vanuit het buitenland. “Wanneer de klimaattop afgelopen is, kunnen ze misschien gaan kijken wie waarmee bezig is, en vanwaar de financiering komt bijvoorbeeld.”

Krimpende ruimte

Sinds Al-Sisi aan de macht kwam, heeft de Egyptische overheid de ruimte voor mensenrechtenorganisaties en het maatschappelijk middenveld in het algemeen stelselmatig ingeperkt. De voorbije jaren zijn tientallen advocaten, journalisten, activisten en ngo-medewerkers gearresteerd.

In 2019 nam het Egyptische parlement een nieuwe ngo-wet aan, die volgens critici de vrijheid van vereniging drastisch inperkt en de staat verregaande macht geeft om onwelgevallige ngo’s te sluiten. Veel organisaties hebben de boeken al toegedaan, hun kantoor naar het buitenland verplaatst, of hun doelen naar beneden bijgesteld.