"Kompels zijn geen helden, maar slachtoffers"

"Dit land moet begrijpen dat er dingen moeten veranderen", zei Mario Sepúlveda, de tweede Chileense mijnwerker die in de nacht van dinsdag op woensdag naar boven werd gehaald. Drieëndertig mijnwerkers zaten twee maanden lang 700 meter onder de grond vast in de mijn San Jose in Copiapó, Atacama.

In de mediahype rond de reddingsoperatie die dinsdag begon, wees niemand erop dat Chili, een land met 17 miljoen inwoners, meer dan 191.000 bedrijfsongevallen kende in 2009. Er vielen 443 doden. In het eerste kwartaal van dit jaar vielen er al 155 doden.

Critici zeggen dat Kamp Hoop, waar de familieleden van de kompels verbleven, tijdens de reddingsactie veranderde in de set van een reality show. Het privé-leven van de kompels en hun familie kreeg alle aandacht, terwijl de zorg over de slechte veiligheidssituatie van de mijn buiten beeld bleef.

Televisieprogramma's zijn van plan om de geredde mijnwerkers in de komende maanden te volgen. Ook zijn er al plannen voor boeken en films over hun beproeving.

Strijd

Critici halen ook uit naar de overheid, die de kwestie leek te gebruiken voor politiek gewin. De Chileense president Piñera was continu bij de mijn aanwezig en verwees in zijn speeches geregeld naar de kracht van de kompels. Hij noemde hen "symbolen van de Chileense geest van strijd tegen tegenspoed."
 
"In de ogen van de wereld komt Chili heel goed weg vanwege de reddingsactie en de veronderstelde verantwoordelijk van de staat", zegt Kirstin Sehnbruch, hoogleraar aan het Instituut voor Openbare Zaken van de Universiteit van Chili. "Tegelijkertijd heeft het ongeluk enorme schade aangericht aan het imago van het land. Want iedereen vraagt zich af hoe dit heeft kunnen gebeuren."  

Het ongeluk was volgens haar het gevolg van nalatigheid door zowel het mijnbouwbedrijf als de overheid. "In elk ontwikkeld land zouden de eigenaren van de mijn nu in de gevangenis zitten."

De twee Chileense eigenaren van de mijn in de woestijn, 800 kilometer ten noorden van de hoofdstad, zijn na een eerder incident aangeklaagd voor het veroorzaken van ernstige lichamelijke verwondingen. Bij dat incident verloor een mijnwerker een been. De eigenaren mogen van de rechter het land niet verlaten.

Meer toezicht

"De vreugde over de bijna epische redding die het gevolg is geweest van de kracht en wijsheid van de mijnwerkers van Atacama, maakt het noodzakelijk eraan te herinneren dat dit soort situaties absoluut te voorkomen zijn", zegt María Ester Feres, directeur van private Centrum voor Arbeidsrelaties, Onderzoek en Advies van de Centrale Universiteit.

Feres wijst erop dat volgens cijfers van verzekeringsmaatschappijen vorig jaar 191.000 bedrijfsongevallen plaatsvonden in Chili.
 
Volgens Feres kent Chili geen "coherent, efficiënt openbaar beleid of een nationale structuur"  op het gebied van arbeidsveiligheid en gezondheid. "Als we kijken naar de arbeidsomstandigheden in de agribusiness, zalmkwekerij, de havens, bouw en andere sectoren, is het duidelijk dat fatsoenlijk en veilig werk geen strategisch onderdeel is van het economische groeimodel van dit land", zegt ze.

Na de redding van de eerste mijnwerker zei Piñera in een speech dat de veiligheidstandaarden "volledig doorgelicht" zullen worden, niet alleen in de mijnbouw, maar ook in andere sectoren. In augustus zette hij een commissie op die voor eind november een rapport moet schrijven over veiligheid op het werk.

De president kondigde ook de oprichting van een toezichtorgaan voor de mijnbouw op. Dit orgaan moet zorgen voor regulatie en handhaving van de veiligheidsmaatstaven. Daarnaast wil hij een herstructurering van de Nationale Dienst voor Geologie en Mijnbouw, extra geld voor inspecties en een adviescomité, dat de veiligheidsregels moet beoordelen.

Geen oplossing

Confemin-voorzitter Jorquera roept op tot ratificatie van Conventie 176 van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO), een conventie over veiligheid en gezondheid in de mijnen. De conventie werd aangenomen in 1995 en werd van kracht in 1998. "Maar de regering is daar niet in geïnteresseerd, omdat ze gelooft dat dit het probleem niet oplost." Confemin vertegenwoordigt achttienduizend mijnwerkers van kleine en middelgrote mijn die meestal door private bedrijven worden geëxploiteerd.

Volgens Feres wijzen de aangekondigde maatregelen van de regering niet in de goede richting. "Er is een commissie opgezet die zich concentreert op arbeidsveiligheid, zonder een analyse te maken van de totale arbeidsomstandigheden." Ook zijn vakbonden en belangrijke andere betrokkenen niet betrokken bij het rapport, zegt ze.