Gematigde patriarch voedt Servische hoop op toetreding tot EU

De verkiezing van de tachtigjarige Irinej Gavrilovic door de bisschoppen van de Servisch-Orthodoxe Kerk wordt als "zeer belangrijk" bestempeld door religieus analist Mirko Djordjevic. "Hij is een van die mensen in wiens biografie je niet één extremistische uitlating kan vinden."
Irinej Gavrilovic, die bisschop van het Zuid-Servische Nis was, volgt patriarch Pavle op, die in november op 95-jarige leeftijd overleed. Gavrilovic' verkiezing maakte een einde aan een strijd tussen hardliners en hervormingsgezinden in de kerk.
De macht van de Servisch-Orthodoxe Kerk is de laatste twintig jaar enorm toegenomen. Ze heeft het verloop van de Balkanoorlogen van de jaren negentig en de opkomst van het Servische nationalisme na de val van het communisme sterk beïnvloed. Volgens de kerk waren de oorlogen in Bosnië en Kroatië gerechtvaardigd als "verdediging van de Serviërs" die daar woonden en werden geen oorlogsmisdaden gepleegd door de Serviërs.

Intolerantie

Zulke wijdverspreide standpunten hebben het moeilijker gemaakt voor Serviërs die er anders over dachten. De 7,5 miljoen Serviërs hebben de oorlogen die meer dan honderdduizend slachtoffers hebben geëist nog niet verwerkt. Aan verzoening met de buurlanden durft men nauwelijks te denken.
"Het zijn nog steeds harde tijden, maar de nieuwe patriarch, die bekend staat om zijn gematigdheid, tolerantie, verantwoordelijkheid en betrokkenheid bij de mensen, zou de kerk en zijn gelovigen langs een nieuwe weg moeten leiden", zegt Zivica Tucic, een andere religieus analist. "Moderne thema's zoals werkloosheid, economisch herstel en armoede staan op dezelfde hoogte als traditionele religieuze thema's; dat zijn echte uitdagingen voor de Servisch-Orthodoxe Kerk."
De nieuwe patriarch zei op een persconferentie vorige week dat "sociale thema's belangrijk zijn." Het was de allereerste keer dat een hoofd van de Servisch-Orthodoxe Kerk een persconferentie gaf. Het verraste zowel de media als de bevolking.

Europa

De nieuwe patriarch had het ook over de toetreding van Servië tot de Europese Unie, een gevoelig punt voor nationalisten die vrezen dat de Servische identiteit verloren gaat. Meer dan driekwart van de Serviërs steunt de toetreding, die in de loop van dit decennium wordt verwacht, maar de tegenstand klinkt luid en telt veel leden van de hogere clerus.
"Historisch gezien behoren we tot Europa", zei de patriarch. "Elke vorm van samenzijn is constructief, en we hopen dat Europa onze religie zal respecteren."
De patriarch sprak ook zijn hoop uit dat de orthodoxe en katholieke kerken, die in de elfde eeuw uit elkaar gingen, ooit weer één christelijke kerk worden. Hij ziet de herdenking van het Edict van Milaan, in 2013, als een belangrijke kans voor zo'n hereniging. Het 1300 jaar oude edict is een mijlpaal in de geschiedenis van het christendom. De Romeinse keizer Constantijn bepaalde toen dat de Romeinen zelf hun religie mochten kiezen, wat het einde van de vervolging van christenen betekende.