Cuba beleeft invasie van toeristen uit VS

De toeristische invasie op Cuba, die in 2015 begon, is onstuitbaar. De toeristen ontdekken nieuwe bestemmingen op het eiland, steden en dorpen worden overrompeld. Zelfs op de Plaza de San Juan de Dios, het best bewaarde koloniale plein in Camagüey, komen elke dag honderden buitenlandse bezoekers.

Amerikaanse toeristen

Camagüey, de derde belangrijkste stad van Cuba, ligt in het centrum van het Caraïbische eiland. “94 procent van onze klanten zijn buitenlandse toeristen, de helft komt uit de Verenigde Staten”, zegt Edel Izquierdo, die in 2012 Restaurante 1800 opende op dit plein.

Hij had toen al zeventien jaar ervaring in toeristische staatsbedrijven en besloot ondernemer te worden. Zijn familie had een eigendom op een van de hoeken van de Plaza de San Juan de Dios.

Nodige deviezen

Volgens experts is het toerisme de enige Cubaanse sector die in staat is de economische motor van het land weer aan de praat te krijgen. Vorig jaar telde Cuba vier miljoen toeristen. Het kan de nodige deviezen opleveren om de liquiditeitscrisis te verzachten.

In de vrijetijdssector bloeit het privé-initiatief als nooit tevoren, al ontbreken officiële statistieken over zijn werkelijke aandeel.

“In Camagüey zijn er te weinig restaurants zoals dit”, zegt Izquierdo. De overheid slaagt er niet in om de toeristische boom op te vangen. De privésector duikt in dat gat, maar dat volstaat niet altijd.

Promotie via internet

Aan de gele muren van Restaurante 1800 hangen foto’s van binnen- en buitenlandse beroemdheden, zoals de Cubaanse singersongwriter Pablo Milanés en de Italiaanse zanger Zucchero. In het hoogseizoen, van december tot april, heeft Izquierdo een equipe van twintig mensen om de 100 tot 150 klanten te bedienen die dan elke dag over de vloer komen.

De meeste van Izquierdo’s klanten komen via contracten die hij met de toeristische staatsbedrijven heeft. “We hebben de capaciteit om veel mensen te zetten, we zijn goed gelegen en doen onze promotie vooral via het internet.”

Zijn restaurant staat ook in vijf belangrijke toeristische gidsen.

“Je ziet nu toeristische clusters in de privésector, met onder andere huizen die kamers verhuren, restaurants, bouwcoöperaties, taxichauffeurs, meubelbedrijven en landbouwbedrijven”, zegt de Amerikaanse econoom Richard Newfarmer, die vorige maand samen met collega Richard Feinberg een studie presenteerde over het Cubaanse toerisme.

Geen concurrentie

In plaatsen als Trinidad, op 300 kilometer van de hoofdstad, “vangen de staatshotels de golf van toeristen op die niet in private huurwoningen terechtkunnen”, zegt hij. “Er is geen concurrentie tussen de private en staatssector, ze vullen elkaar aan.”

Trinidad is gezegend met een uitzonderlijk goed bewaarde historische kern, een uitstekend strand en het bergcomplex Guamuhaya. In de eerste elf maanden van 2016 groeide het aantal buitenlandse toeristen er met 30 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2015.

De meeste dynamiek komt er van de privésector, zegt de lokale overheid. De staat beheert 200 kamers terwijl er 2600 kamers in privéwoningen zijn. Er zijn ook 92 restaurants. De private toerismesector stelt zevenduizend mensen tewerk in dit stadje.

Hetzelfde beeld in het bergdorp Viñales, in het uiterste westen, en in Baracoa, in het oosten van het land – om maar enkele voorbeelden te noemen.

Keerpunt

"Cuba bevindt zich op een keerpunt, doordat het nieuwe toeristische markten zoals de VS aanboort”, zegt Newfarmer.

Van de vier miljoen toeristen vorig jaar kwam de grote meerderheid uit Noord-Amerika en Europa. Alleen al Canada was goed voor 30 procent van het totale aantal. Maar nieuw zijn de toeristen uit de VS. Die waren met 284.937, een stijging met 74 procent ten opzichte van 2015.

In 2015 herstelden Havana en Washington hun diplomatieke relaties. Dat ging gepaard met een versoepeling van de reisvoorwaarden tussen beide landen.

104.000 kamers

In hun studie adviseren Newfarmer en Feinberg Cuba onder meer de kwaliteit van de toeristische dienstverlening op te krikken, het aanbod te diversifiëren, meer buitenlandse en private investeringen mogelijk te maken, het internet te verbeteren, het fiscale beleid te herzien en het toerisme met andere sectoren te verbinden.

“Privébedrijven spelen onmiskenbaar een belangrijke en dynamische rol in de toeristische industrie”, stelt de publicatie.

Cuba telt nu 65.000 toeristenkamers in staatshotels en 17.000 in privéwoningen, volgens het ministerie van Toerisme. Tegen 2030 wil Cuba er 104.000 tellen.

Embargo opheffen

Ongeveer een derde van de toeristische inkomsten in Cuba gaat naar de privésector, berekenden Newfarmer en Feinberg. Dat spreekt het Amerikaanse argument tegen dat alleen de Cubaanse overheid beter zou worden van het Amerikaanse toerisme, zeggen ze.

Ze raden de regering, de industrie en de civiele samenleving in de VS dan ook aan de economische hervormingen in Cuba te steunen, het Amerikaanse toerisme naar het Caraïbische eiland helemaal te liberaliseren, en het economische en financiële embargo op te heffen.