Wapenverkopen kunnen VS nog zuur opbreken

Toen de Islamitische Revolutie in Iran in 1979 de sjah van de macht verdreef, erfde het regime van ayatollah Khomeini een militaire goudmijn:  voor miljarden aan hoogtechnologische wapens die afkomstig waren van de VS. Iran beschikte onder meer over de meest geavanceerde gevechtsvliegtuigen van die tijd, zoals F-14 Tomcats en F-4 Phantoms, M60 tanks en Sidewinder raketten.

De beslissing van de Amerikaanse regering vorige maand om voor miljarden dollar wapens te verkopen aan instabiele regeringen in de Golf voedt de vrees voor een herhaling van die geschiedenis. De VS verkochten wapens aan onder meer Saoedi-Arabië, Oman, Koeweit, Bahrein, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten.

Volgens het Government Accountability Office (GAO), een onderzoeksarm van het Ameirkaanse Congres, is tussen 2005 en 2009 al voor ongeveer 40 miljard dollar aan wapens verkocht aan de zes landen. Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten zijn de grootste afnemers.

Volgens Pieter Wezeman van het Arms Transfers Programme van het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), is er vooral bezorgheid over de wapens voor Saoedi-Arabië. "Het is moeilijk om een juiste inschatting te maken van het risico dat het Saoedische koningshuis van de troon geworpen wordt door anti-Amerikaanse of anti-Westerse krachten", zegt hij. Maar het is wel een belangrijke vraag gezien het voorbeeld van Iran. "Iran gebruikt het Amerikaanse oorlogstuig nog altijd als ruggegraat voor de strijdkrachten", zegt hij.

Het geval Iran toont ook aan dat die wapenverkopen een symbool werden voor de Amerikaanse steun aan een repressief regime, dat door de tegenstanders van dat regime gebruikt kan worden. "Het is dan ook de vraag hoe dergelijke verkopen door de bevolking in de Golfstaten gezien wordt", zegt Wezeman.

Meer controle

Voorstanders van de wapenverkopen wijzen op de groeiende invloed op de regimes die van de wapens gebruik maken, bijvoorbeeld door vervangingsonderdelen te leveren en onderhoud te verzorgen. Maar uit onderzoek blijkt dat dat in het geval van Irak in de jaren tachtig niet het geval was. Ondanks grote leveringen door Frankrijk en Rusland, hadden die landen weinig controle over de toenmalige president Saddam Hoessein in 1990.

Volgens Dr. Natalie J. Goldring van het Center for Peace and Security Studies van de Georgetown University, zijn met de verkopen dan ook enorme risico's verbonden. "Een van de grote vraagtekens is de stabiliteit van het Saoedische koninkrijk. Als de regering valt, riskeren we dat vijanden toegang krijgen tot geavanceerd wapentuig."

Volgens Goldring zet de regering-Obama een stap vooruit en twee stappen achteruit. Vorig jaar werd immers aangekondigd dat de VS zouden deelnemen aan gesprekken over een wereldwijd Verdrag op Wapenhandel. Maar de  verkoop aan Saoedi-Arabië stuurt een heel ander signaal naar de regio, zegt ze. "Dit zegt zonder meer dat het business as usual is in het Midden-Oosten. Op die manier wordt een nieuwe ronde in de wapenwedloop gelanceerd."