“Vredelievende” bonobo’s blijken agressiever dan gedacht

Onderzoekers van de universiteit van Harvard observeerden bonobo’s en chimpansees drie jaar lang in hun natuurlijke omgeving: het Congolese en Tanzaniaanse regenwoud. Daaruit bleek dat het aantal agressieve handelingen aanzienlijk hoger was bij mannelijke bonobo’s dan bij mannelijke chimpansees.

“Deze bevindingen schetsen een veel genuanceerder beeld van het gebruik van verschillende vormen van agressie bij onze naaste levende verwanten”, zegt bioloog Martin Surbeck, die het veldonderzoek leidde.

Verschillende soorten agressie

Agressie kan namelijk op verschillende manieren omschreven en gemeten worden, en in beide soorten vertonen de mannetjes opmerkelijk verschillende agressiepatronen: chimpanseemannetjes vertonen steevast seksuele dwang bij vrouwtjes en doden soms mannelijke rivalen. Mannelijke bonobo’s daarentegen vertonen minder seksuele dwang en brengen zelden of nooit concurrenten om.

Volgens de onderzoekers overtreffen bonobo’s chimpansees echter wel in het algemene agressiepercentage, wat ook handelingen omvat die niet noodzakelijk resulteren in verwondingen. Op basis van de verzamelde gegevens tijdens drie jaar terreinonderzoek, blijkt dat mannelijke bonobo’s ongeveer drie keer zoveel agressieve handelingen vertonen tegenover andere mannetjes dan chimpansees.

Zelfs wanneer alleen “contactagressie” in rekening werd genomen - echt fysiek geweld en niet alleen charges of achtervolgingen - bleken de bonobo’s agressiever dan hun neven met de bedenkelijke reputatie.

Minder partnergeweld

Wel opvallend: in de interacties tussen mannetjes en vrouwtjes bleken bonobo’s wel de meest vredelievende soort te zijn. Bij de bonobo’s hebben vrouwtjes namelijk vaak een hogere rangorde dan mannetjes. In vergelijking met chimpansees noteerden de onderzoekers dan ook duidelijk minder gevallen van mannelijke agressie tegen vrouwtjes, en hogere percentages agressie van de vrouwtjes gericht op de mannelijke soortgenoten.

Men kan dus stellen dat als chimpansees geweld gebruiken ze zeer woest zijn. Ze jagen soortgenoten op in groep om ze op een wreedaardige manier te doden. Bonobo’s zoeken vaker ruzie, maar kibbelen dan minder intens.

Evolutie

Volgens de onderzoekers is de oorzaak van deze verschillen te zoeken in de verschillende evolutie van de soorten met betrekking tot coalitievorming. Chimpansees hebben een sterke mannelijke groep nodig om hun territorium te verdedigen en voortplantingssucces te behalen door te paren met vruchtbare vrouwtjes. Interne ruzies zijn een belemmering voor het succes van de troep waardoor ze minder vaak voorkomen.

Bonobo’s zijn minder afhankelijk van sterke coalities, ze kunnen dus meer disputen binnen de groep riskeren want het heeft minder impact op hun voortplantingssucces.