Sri Lanka drie maanden later: het stof is gaan liggen, maar de lont is nog niet uit het kruitvat

Op paaszondag van dit jaar vielen meer dan 250 doden en raakten 500 mensen gewond toen in totaal acht bommen ontploften in katholieke kerken en luxueuze hotels.

In de nasleep van die aanslagen zijn intussen meer dan 2000 mensen aangehouden, vooral moslims. 

Maar er is sprake van willekeurige of onnodige arrestaties en de politie zou mensen viseren omwille van hun geloof.

EU bezorgd

Zo is er het verhaal van een moslima die werd opgepakt omdat de tekeningen op haar jurk (scheepswielen) teveel zouden lijken op de Dharmachakra, een boeddhistisch cirkelvormig symbool.

De vrouw heeft zeventien dagen in voorlopige hechtenis doorgebracht. Haar zaak komt in november voor de rechtbank. Dan riskeert ze twee jaar cel.

In een reactie heeft de Europese Unie laten weten “ernstig bezorgd” te zijn over de politieke druk die wordt uitgeoefend op de moslimgemeenschap, die ongeveer 10 procent van de bevolking uitmaakt. 

De EU drukt de wens uit dat de radicalisering in het land zou afnemen.

Broeihaard van conflict

Om die wrijvingen tussen bevolkingsgroepen beter te begrijpen, moeten we terugkijken naar de geschiedenis van Sri Lanka.

Tien jaar na de burgeroorlog speelt religieus geweld er immers nog altijd een grote rol. Die oorlog, uitgevochten tussen 1983 en 2009, ging tussen de rebellen van de Tamil-minderheid (voornamelijk hindoes) en de Singalese overheid - die het boeddhisme propageert.

Er lopen dus twee breuklijnen door elkaar: etniciteit (taal) en godsdienst.

Boeddhistische extremisten

De Singalese boeddhisten staan voor een nationalisme dat z’n wortels heeft in de negentiende eeuw en dat geen agressie schuwt.

Wij mogen dan vooral het beeld hebben van vreedzame monniken die in hun oranje gewaden de hele dag mediteren, de werkelijkheid is genuanceerder. En helaas ook gewelddadiger.

Zo kwam het al verschillende keren tot bloedige conflicten met moslims, die als grootste bedreiging voor boeddhisten gezien worden omdat ze hen “door hun hoog geboortecijfer in aantal kunnen overtreffen.”

De meest actieve boeddhistische groep is Bodu Bala Sena (boeddhistische macht). In 2014 lagen deze extremisten aan de basis van geweld tegen moslims in het zuidwesten van Sri Lanka. Daar kwamen uiteindelijk minstens vier mensen om het leven. Honderden werden dakloos nadat hun huizen, winkels of moskeeën werden aangevallen.

Valse informatie

Dat soort rellen ontstaan meestal door (valse) berichten die massaal gedeeld worden op sociale media. 

Bijvoorbeeld het gerucht dat moslims anti-conceptiepillen zouden geven aan Singalezen om ervoor te zorgen dat hun bevolkingsgroep slinkt.

Geweld tegen kerken

Ook christenen zijn het mikpunt van militante monniken. Toen de Britten nog de plak zwaaiden in Sri Lanka (tot aan de onafhankelijkheid in 1948) riepen de nationalisten op om het land te bevrijden van “de kwalijke invloed van de Westerse dominantie”. 

In de nasleep van de burgeroorlog waren er ook boeddhistische aanvallen tegen kerken, maar minder agressief dan tegen moslimdoelwitten. 

Sommige christenen zijn ook Singalees en behoren dus tot dezelfde etnische groep als de boeddhisten.

Het kluwen is compleet

Het recente geweld van moslims tegen katholieken maakt de religieuze verwarring compleet. 

De aanslagen sterken de boeddhisten in hun overtuiging dat moslims niet te vertrouwen zijn, christenen vrezen voor nog meer geweld en moslims voelen zich geviseerd en zeggen dat dit het werk is van een jihadi minderheid, die niet representatief is voor hun gemeenschap. 

Overheid getipt

Er is bovendien veel kritiek op de overheid omdat die getipt werd over mogelijke aanslagen, maar nooit iets met die informatie gedaan heeft.

Onder meer de Indiase inlichtingendienst stuurde lang voor paaszondag lijsten met namen van vermeende terroristen. De verschillende religieuze groepen hebben ook politieke vertegenwoordigers en in dit najaar zijn er presidentsverkiezingen in Sri Lanka. 

Die kunnen de conflicten nog versterken. Het is moeilijk te voorspellen of en op welke schaal het geweld opnieuw zou oplaaien. Maar de rust zal in Sri Lanka nog niet meteen weerkeren.