Ook Canada moet inzien dat het beter af is zonder Keystone XL (OPINIE)

Ik was niet van plan om met de auto te stoppen bij de schoolbus die vastzat in de modder buiten Fort McMurray, Alberta, in het hart van de Canadese teerzandindustrie. Maar mijn kinderen hamerden erop. Het had het grootste deel van de week geregend en het grasveld was doorweekt en glad. We stopten, stapten uit en keken naar de 12.000 kilo wegende bus die bij elke poging zich steeds dieper in de modder groef. Tot iemand de chauffeur overtuigde dat hij het probleem alleen maar erger maakte.

Niemand had een voertuig dat groot genoeg was om de bus te slepen, en bovendien zouden we waarschijnlijk zelf vast komen te zitten. Enkele voorbijgangers stopten, en samen broedden we op ideeën. Ik vond het een onmogelijke taak voor een handjevol mensen, die zich nauwelijks zelf staande konden houden in de modder. Maar na enkele pogingen met behulp van wat houten planken en een hoop jolijt achteraan in de bus, kwam het onverwachte resultaat: een bevrijde schoolbus.

Ik was niet alleen verrast door het succes van de poging, maar ook door mijn eigen gevoel van intense voldoening over wat wij als enkele vreemden collectief hadden bereikt. Door het probleem niet nog erger te maken, hebben we een manier bedacht om het samen op te lossen.

Keystone XL 

De beslissing van de nieuwe Amerikaanse president Joe Biden om de Keystone XL-pijpleiding te annuleren, is ook een voorbeeld van hoe je een probleem niet erger maakt. 

Je moet immers weten dat die pijpleiding de uitstoot jaarlijks met 110 miljoen ton CO2 kan doen stijgen, en dat vijftig jaar lang. Dat blijkt zo uit een studie uit 2014 in Nature Climate Change. 

Dat zijn emissies die, mochten ze door een enkel land geproduceerd worden, meteen in de top-35 van meest vervuilende landen zouden staan.

Ik hoorde meer dan tien jaar geleden voor het eerst over Keystone XL en schreef er uiteindelijk een dozijn artikelen over. Onder meer over hoe inlichtingendiensten demonstranten tegen de pijpleiding in de gaten hielden en beschouwden als mogelijke bedreiging voor de nationale veiligheid. 

Vuile diesel

De pijpleiding - een buis met een diameter van 90 centimeter - zou 830.000 vaten bitumen per dag uit de teerzanden van Alberta helemaal naar de Amerikaanse Golfkust pompen voor raffinage. Het in Calgary gevestigde TransCanada Pipelines, nu omgedoopt tot TC Energy, maakte zich aanvankelijk sterk dat de pijpleiding nodig was voor de Amerikaanse energiezekerheid. 

Maar milieuactivisten maakten bekend dat het bitumen vooral zou worden verfijnd tot diesel met bestemming Europa. Inmiddels is duidelijk dat niet alleen de Verenigde Staten de olie niet nodig hebben, maar ook Europa niet op vuile diesel zit te wachten. In de Europese Unie werden in 2020 bijna 1,4 miljoen elektrische voertuigen verkocht, meer dan enig ander land ter wereld. 

2020: het wordt interessant

Nadat de provinciale regering van Alberta in maart 2020 had ingestemd om het eerste bouwjaar te financieren met een investering van 1,5 miljard Canadese dollar (1 miljard euro), begon TC Energy met de bouw van pijpleidingen in Alberta. 

Jason Kenney, premier van Alberta, garandeerde ook nog eens voor 6 miljard Canadese dollar (bijna 4 miljard euro) aan leningen, allemaal als onderdeel van een poging om het noordelijke deel van het project een vliegende start te geven voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen roet in het eten konden gooien. Afgelopen zomer is zo in Alberta ongeveer 90 kilometer van het noordelijke deel aangelegd. 

Maar zoals verwacht ondertekende president Biden nog op de dag van zijn inauguratie een executive order tot intrekking van de vergunningen voor het project in de VS. Dat Jason Kenney moord en brand schreeuwt, was te verwachten. Maar eigenlijk zijn het de inwoners van Alberta die zouden moeten schreeuwen om de flagrante verspilling: hun belastinggeld is uitgegeven aan een project waarvan de annulering al lang in de sterren geschreven stond.

Nieuwe infrastructuur

Het laatste dat we nodig hebben in de escalerende klimaatcrisis, is nieuwe infrastructuur voor fossiele brandstoffen. Dat is een duidelijk geval van hoe je een prangend probleem erger laat worden. Het is ook goed te weten dat in het Klimaatakkoord van Parijs alle landen zijn overeengekomen om het gebruik van fossiele brandstoffen geleidelijk af te schaffen. Dat is essentieel om de klimaatverandering onder de 2 graden Celsius te houden.

In plaats van anderhalf miljard Canadese dollar te verspillen aan een gedoemde pijpleiding, had de regering van Alberta dat geld kunnen gebruiken om arbeiders in de olie-industrie om te scholen en financieel te ondersteunen tijdens de noodzakelijke afbouw van de olie-industrie.

Daarbij is het ook goed om weten dat de fossiele-brandstofindustrie eigenlijk geen grote werkgever is in Canada of de meeste andere landen. De sector is erg kapitaalintensief, maar niet arbeidsintensief. De hele sector stelt minder dan 1 procent van de Canadese werknemers tewerk. Een uitfasering van de Canadese fossiele brandstofsector in twintig jaar tijd is volkomen haalbaar en zou de economie niet verstoren, stelt econoom Jim Stanford deze maand in een rapport. 

Onmiskenbaar: fossiele brandstoffen verdwijnen

Een uitfasering op twintig jaar zou de werkgelegenheid in fossiele brandstoffen met ongeveer 8500 arbeidsplaatsen per jaar verminderen. Dat zijn evenveel banen dan Canada er gewoonlijk elke tien dagen creëert. 

En: de industrie heeft in 2020 alleen al twee keer zoveel banen verloren door de lage olieprijzen en de recessie als gevolg van de pandemie. De meeste van die banen komen niet meer terug. Econoom Stanford, hoofd van het Centre for Future Work in Vancouver, stelt onomwonden:

“Het valt nu niet te ontkennen: fossiele brandstoffen zullen binnen afzienbare tijd voor de meeste toepassingen verdwijnen”.

De industrie en haar aanhangers zullen dat “onmiskenbare” echter blijven ontkennen, en zo het probleem verder laten verergeren. De Amerikaanse Kamer van Koophandel beweert bijvoorbeeld dat de annulering van de pijpleiding “duizenden Amerikanen werkloos zal maken”. Diezelfde invloedrijke Kamer heeft ook de klimaatverandering lang ontkend en speelde een sleutelrol bij de terugtrekking van de VS uit het akkoord van Parijs door voormalig president Trump.

Het onmiskenbare blijven ontkennen: dat is precies waarom veel welvarende samenlevingen in het verleden zijn ineengestort, zeggen antropologen in de studie “When Good Governments Go Bad”. Een analyse van dertig verschillende samenlevingen kwam tot de conclusie dat ineenstorting zeer waarschijnlijk had kunnen worden voorkomen, maar de burgers vertrouwden op hun leiders om in het belang van de samenleving te handelen. In plaats daarvan beschermden leiders hun eigen belangen en die van de elites.

Laten we niet doorgaan met het herhalen van fouten uit het verleden.