Kirgizië gaat uraniummijnen verbieden

Gisteren (dinsdag) sprak het parlement over wetgeving als vervolg op het verbod op de uraniummijnbouw dat begin deze maand werd ingesteld na protesten van de bevolking. Hoe ver de wetgeving reikt, is nog onduidelijk. Maar het is vrijwel zeker dat het zal gaan om een landelijk verbod waar ook thorium onder valt, een ander radioactief materiaal. Het verbod zal waarschijnlijk tientallen jaren, of nog langer, gaan duren.

Corruptie

De aanleiding voor deze stappen is een reeks protesten in zowel de provincie Ysykköl, waar een Russisch bedrijf sinds kort werkt aan een uraniummijn, als in Bisjkek, de hoofdstad. De intensiteit en diversiteit van de protesten die honderden mensen op de been brachten, maakten de regering nerveus.

De mijnbouw in Kirgizië staat bekend om corruptie en gezondheidsrisico’s. In de Sovjettijd produceerde Kirgizië grote hoeveelheden uranium voor de Russische wapens en energieprogramma’s. De arbeidsomstandigheden van werknemers waren geen prioriteit. Tienduizenden mensen leven nog steeds in ‘geplunderde’ valleien en kampen met onverklaarbare ziekten, vaak zonder dat ze hulp krijgen van artsen of andere instanties. En sinds de onafhankelijkheid kampt de mijnbouw met zorgen over corruptie en vervuiling.

Natuurbescherming

Bij mensen die dicht bij de mijnbouwterreinen wonen, is hulpeloosheid en woede te bespeuren. In Bisjkek is de zwakke regering intussen bang om het volk tegen zich in het harnas te jagen. Op 4 mei steunde president Sooronbai Jeenbekov een uraniumverbod dat gevolgen heeft voor meer dan tien projecten in het bergachtige land.

“We moeten aan de volgende generatie een eendrachtige samenleving en rechtsstaat nalaten”, stond als citaat van Jeenbekov in een persverklaring. Hij zou dat gezegd hebben tijdens een ontmoeting met rechters van het Grondwettelijk Hof. In de verklaring stond ook dat hij zich kritisch uitliet over de vergunningen in de sector, die “in corruptie gedrenkt” zouden zijn. “We zijn verplicht om voor de volgende generaties een schone, groene natuur te bewaren […] Ik zeg zonder twijfel dat er geen uranium gewonnen zal worden in Kirgizië.”

Schadelijk afval

Het afval dat is achtergelaten door de mijnbouw van het Sovjettijdperk is nog steeds gevaarlijk voor de plaatselijke bevolking en de regio daaromheen, ondanks saneringswerk gesteund door de Wereldbank en andere internationale organisaties.

Die schadelijke erfenis en het gebrek aan garanties dat buitenlandse investeerders hun afval nu wel opruimen als ze klaar zijn, leidt tot twijfels over de uraniumwinning.

Volledige productiecycli

De regering heeft echter al toestemming gegeven voor de activiteiten van een buitenlands bedrijf, UrAsia. De plannen van dit bedrijf in Yssyköl leidden tot de protesten.

Tijdens een bezoek in september aan een ertsverwerkingsfabriek in Kara-Balta, die grotendeels eigendom is van een Russisch bedrijf, sprak premier Muhammedkalij Abilgazijev over het belang van het “opbouwen van volledige productiecycli” in Kirgizië.

Die fabriek, die uranium moest gaan verwerken uit UrAsia’s mijn in Yssyköl, was een belangrijk voorbeeld van zo’n benadering, zei Abilgazijev.

Chinese leningen

Zijn plaatsvervanger, Kubatbek Boronov, stelt dat UrAsia niet van plan is juridische actie te ondernemen tegen de regering over de investering van 3 miljoen dollar die mogelijk waardeloos wordt. Het bedrijf zelf wil geen commentaar geven op de kwestie.

Het is niet duidelijk welke andere bedrijven eventueel schade zullen lijden.

Tijdens de parlementaire hoorzitting gisteren klaagden experts en lobbyisten die voor de mijnbouw waren, dat ze geen spreektijd kregen en werden onderbroken door parlementariërs.

Ze verlieten de sessie voortijdig. Vertegenwoordigers van de Kamer van Koophandel hadden stevige kritiek op het verbod, en wezen erop dat Kirgizië het geld uit de mijnbouw nodig heeft om volgend jaar Chinese leningen te kunnen afbetalen.

50 jaar

Staatsgeologen uitten mildere kritiek. Een expert, Kusjbakali Tajibajev van de Nationale Academie voor Wetenschappen, wees erop dat de nieuwe wetgeving investeringen in waardevolle, zeldzame metalen kan hinderen die vaak in de buurt van de uraniumvoorraden gevonden worden.

Met het argument dat technologische vooruitgang de mijnbouw in de komende jaren veiliger maakt, vroeg hij het parlement om het verbod te beperken tot maximaal vijftig jaar.

Bron: Eurasianet