Hittestorm Canada: hoe kunnen steden zich wapenen tegen stijgende temperaturen?

Portland bereikte dinsdag 46 graden en het Canadese dorp Lytton, in British Columbia, vestigde het nationaal hitterecord aller tijden: 49,6 graden Celsius.

Wereldwijd lopen dergelijke steden, die veel koelere of mildere weersomstandigheden gewend zijn, de grootste risico's op hittegolven. Inwoners zijn namelijk zelden uitgerust met airconditioning en de lokale overheden zijn minder gewend aan hittecrises en hebben weinig ervaring met bijvoorbeeld noodkoelingsruimtes aan te bieden.

Veranderende wereld

In de Amerikaanse noordelijke staat Michigan “is de infrastructuur niet goed aangepast aan de warmte - het is gebouwd voor de koude. Maar onze wereld zal veranderen”, merkte Patricia Koman op. Zij is onderzoeker aan de University of Michigan School of Public Health.

Wereldwijd zullen tegen het midden van de eeuw 3,5 miljard mensen getroffen worden door hitterisico’s. Bijna de helft daarvan bevindt zich in stedelijke centra, zo blijkt uit een recente studie van klimaatwetenschappers.

Tegen het einde van de eeuw zou het aantal sterfgevallen door hitte wereldwijd bijna gelijk kunnen zijn aan dat van alle infectieziekten bij elkaar, volgens het Amerikaanse National Bureau of Economic Research. 

Maar steden die al langer te maken hebben met gevaarlijke hittegolven - van Ahmedabad in India tot Athene in Griekenland - hebben strategieën ontwikkeld om het toenemende hitterisico aan te pakken. Hier zijn enkele lessen voor steden die nog maar pas op het vuur staan.

Biedt openbare koele ruimtes aan - maar wees aandachtig voor details

Winkelcentra met airconditioning, bibliotheken, kerken, treinen of culturele centra zijn geweldige plekken om af te koelen voor degenen voor wie het thuis te warm is. Stadsfunctionarissen coördineren vaak met hen en nemen ze op in lijsten met plaatsen om aan de hitte te ontsnappen.

Maar zulke koele ruimtes moeten voldoende dichtbij zijn om veilig te kunnen betreden, vooral voor ouderen en mensen met een beperking. Zo niet moet in aangepast transport voorzien worden, zegt Anouk Roeling een sociologe gespecialiseerd in crises en rampen uit Den Haag.

“Als je 30 minuten moet stappen om een koele ruimte te bereiken, gaat het gezondheidseffect voor een groot deel verloren”, aldus de Nederlandse.

Op de lange termijn kan het helpen om meer bomen te planten en schaduwrijke corridors te creëren in de straten zodat meer mensen veilig kunnen wandelen, zeggen stedenbouwkundige experts. Maar bomen hebben tijd nodig om te groeien en kortetermijnmaatregelen dringen zich op.

Het is ook van cruciaal belang dat die koele centra geopend zijn op de momenten dat het nodig is. In sommige hete Zuid-Europese steden, waar veel mensen in augustus op vakantie gaan, zijn vrijwilligers die normaal zulke centra openen soms niet in de buurt met de sleutels wanneer ze het meest nodig zijn, zeggen stadsfunctionarissen daar.

Mobiele telefoons geven gepersonaliseerd advies

Smartphone-apps zoals Extrema, die nu in Athene en een aantal andere steden worden gebruikt, bieden gebruikers een scala aan gepersonaliseerd hittegolfadvies, zoals locaties van de dichtstbijzijnde koele ruimtes en gelokaliseerde temperatuurvoorspellingen.

Voor degenen die bereid zijn om meer persoonlijke informatie te delen, kan de Extrema-app bijvoorbeeld ook waarschuwen over hoe verschillende hitteniveaus een invloed kunnen hebben op de werking van medicijnen die door de gebruiker worden ingenomen.

Zet in op schaduw en water

Van Doha, de stomende hoofdstad van Qatar tot Tel Aviv: hete steden installeren meer zonwerende luifels, zorgen ervoor dat gebouwen overhangend zijn en creëren andere structuren die kunnen helpen de hitte vast te houden voor degenen die er zich aan moeten blootstellen.

Tel Aviv houdt wedstrijden om innovatieve en esthetische schaduwstructuren voor voetpaden en openbare ruimtes te ontwerpen.

In Kaapstad, dat ook te kampen heeft met watertekorten, helpen waterzuinige sprayparks - waterparken met fonteinen en recyclagesystemen - in plaats van zwembaden om de bewoners op warme dagen af te koelen.

En in delen van India plaatsen families keramische containers met koel water voor hun huizen en handelszaken om zinderende voorbijgangers te helpen afkoelen.

Koelere straten en daken helpen ook

In het kader van de Olympische Spelen heeft Tokio 126 kilometer reflecterende voetpaden aangelegd, deels om het marathonparcours af te koelen. In andere steden kan men eenvoudigweg het zwart asfalt vervangen door lichter gekleurde bestrating om hitterisico’s voor weg- en voetpadgebruikers te beperken.

In arme gebieden, waar geld voor verkoelende infrastructuur niet evident is, kan men makkelijke winsten behalen door daken wit te schilderen en zo de warmte te weerkaatsen, zeggen stedenbouwkundige experts.

Financiering voor koeling vereist planning

New York City biedt airconditioners en andere koelapparatuur aan, aan senioren met een laag inkomen - een groep die veel risico loopt tijdens hittegolven.

Maar in veel steden zullen armere gezinnen warmere periodes proberen door te komen zonder hun koelapparatuur aan te zetten, uit vrees voor de hoge energierekening. Dat kan soms dodelijke gevolgen hebben waarschuwen stadsfunctionarissen.

In een poging om dat te veranderen, hoopt New York de staat te overtuigen om armere gezinnen financiële steun te geven om de zomerse energierekeningen te betalen - net zoals sommigen nu hulp krijgen bij het betalen van de verwarming tijdens de winter, zegt Kizzy Charles-Guzman, adjunct-directeur van de afdeling veerkracht op het stadhuis.

De hitte monitoren kan helpen om risico’s in kaart te brengen

Hitterisico’s verschillen per stad en inzicht in waar de risico's het grootst zijn - vaak in gebieden met weinig groene ruimte en een hoge sociale achterstand - kan de sleutel zijn tot het beschermen van levens.

Madrid gebruikt warmtesensoren in realtime — sommige mobiel, gemonteerd op fietsen of rugzakken - om een duidelijker beeld te geven van waar het warmterisico het grootst is.

Andere steden monitoren de plaatsen met hittestress in realtime door te kijken naar posts op sociale media, en passen eventuele remediëring aan op basis van die data.

Benoem de hittegolf

Omdat de meeste sterfgevallen door hitte binnenshuis plaatsvinden, wordt de omvang van het risico vaak onderschat. Om dat te veranderen, willen leden van de Extreme Heat Resilience Alliance namen en classificaties geven aan hittegolven, zoals bij orkanen.

De alliantie, een coalitie van dertig burgemeesters van grote steden en verzekeringsfunctionarissen, gezondheids-, klimaatverandering- en beleidsexperts, denkt dat het verhogen van het bewustzijn rond hittegolven van cruciaal belang is.

“Mensen begrijpen het risico niet en dat moeten we veranderen”, zegt Kathy Baughman McLeod, directeur van het in Washington gevestigde Adrienne Arsht-Rockefeller Foundation Resilience Center, dat zich inzet om klimaatverandering, migratie en veiligheidsrisico's te verminderen.

“Extreme hitte is of zal op een bepaald moment door iedereen en overal worden gevoeld. We moeten ons bewust worden van deze onzichtbare dreiging - en we moeten actie ondernemen.”

-

Dit artikel verscheen eerder bij IPS-partner Thomson Reuters Foundation.