Gewelddadig Saoedi-Arabië steeds meer outcast bij VN

VN-secretaris-generaal Antonio Guterres heeft de aanvallen op burgers niet alleen veroordeeld, maar ook opgeroepen tot een “onpartijdig, onafhankelijk en nauwkeurig onderzoek” naar enkele van de laatste bombardementen in Jemen.

De bombardementen op burgers leidden ook tot speculatie over de vraag of de Saoedi’s en hun coalitiepartners voor het Internationaal Strafhof (ICC) kunnen worden gedaagd voor oorlogsmisdaden.

De krant New York Times schreef onlangs dat sommige leden van het Amerikaanse Congres het Amerikaanse leger hebben opgeroepen duidelijkheid te geven over zijn rol in de luchtaanvallen op Jemen “en te onderzoeken of de steun voor die aanvallen Amerikaanse militairen medeaansprakelijk kan maken” voor de gevolgen daarvan.

Westerse wapenleveranciers

Guterres noemde Jemen eerder de “ergste humanitaire crisis in de wereld.” Drie op de vier Jemenieten hebben hulp nodig. Tot nu toe hebben de VN en partnerorganisaties dit jaar meer dan 8 miljoen mensen bijgestaan met directe hulp. De oorlog leidde sinds 2014 tot meer dan 10.000 doden, waarvan het merendeel burgers.

Maar drastische actie tegen de coalitie – of zelfs een onafhankelijk VN-onderzoek – zal waarschijnlijk tegengehouden worden door westerse machten, inclusief de drie permanente leden van de VN-Veiligheidsraad, de VS, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Zij zijn de belangrijke leveranciers van de bloeiende wapenmarkt in Saoedi-Arabië, die goed is voor miljarden dollars.

Volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International dreigen de Saoedi’s ook met de doodstraf voor vijf personen, inclusief Israa al-Ghomgham. Als de dreigementen worden uitgevoerd, zou zij de eerste vrouw worden die de doodstraf krijgt opgelegd voor het meedoen aan protesten.

Tientallen executies

Dat roept de vraag op wie in het land nog meer de doodstraf opgelegd zou kunnen krijgen. “Het trieste feit is dat kinderen en geestelijk gehandicapten in Saoedi-Arabië niet zijn uitgesloten van executie”, zegt Daniel Balson van Amnesty International.

Abdul Kareem Al-Hawaj was 16 jaar oud toen hij meedeed aan protesten tegen de regering. Abdullah al-Zaher en Dawood al-Marhoon werden gearresteerd op 3 maart en 22 mei 2012, toen ze respectievelijk 16 en 17 jaar oud waren. Ali al-Nimr was 17 toen hij in 2012 werd gearresteerd.

Balson wijst erop dat deze zaken diverse dingen gemeen hebben: de jongens behoren alle vier tot de sjiitische minderheid. Ze zeggen alle vier dat hun bekentenis door marteling is verkregen. Alle vier lopen ze het risico geëxecuteerd te worden.

In januari 2016 executeerden de Saoedische autoriteiten 47 mensen op dezelfde dag, ondanks wijdverbreide internationale veroordeling. Saoedi-Arabië heeft ook eerder vrouwen geëxecuteerd: dat gebeurde twee keer in 2017.

Kinderen

Gevraagd naar de sterke militaire band tussen de Saoedi’s en westerse regeringen, zegt Balson dat de Verenigde Staten en westerse bondgenoten de wapenverkoop aan Saoedi-Arabië moeten verbieden, en niet alleen executies moeten ontmoedigen. Die wapens veroorzaken namelijk talloze burgerdoden in Jemen. “Dat is geen vermoeden, dat is een gedocumenteerd feit”, zegt hij.

Vorig jaar constateerde Amnesty dat met een in de VS vervaardigde bom kinderen zijn gedood en verminkt in San’a. Volgens berichten in de media was de bom die deze maand tientallen kinderen doodde, eveneens van Amerikaanse makelij.

“De VS moeten de Saoedische autoriteiten duidelijk maken dat het doden van kinderen – of dat nu door een bommenwerper of via een executie gebeurt – ontoelaatbaar is”, zegt hij.

Hervormingen

Hiba Zayadin van Human Rights Watch (HRW) zegt dat de openbare aanklager de doodstraf eist voor vijf van de zes activisten die momenteel vast zitten in Saoedi-Arabië. “Bij ons weten heeft niet eerder de doodstraf gedreigd voor een vrouwelijke activist die zich inzette voor mensenrechten. Dit kan een gevaarlijk precedent zijn. Het laat zien hoe vastbesloten het Saoedische leiderschap is om alle tegenspraak de kop in te drukken, terwijl het tegelijkertijd beweert zich in te zetten voor modernisering, gematigdheid en hervormingen”, zegt ze.

Zayadin zegt dat het tijd is dat de internationale gemeenschap zich uitspreekt over de toenemende mensenrechtenschendingen in Saoedi-Arabië, vooral bondgenoten zoals de VS, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.

“We denken dat Saoedi-Arabië bereid is te luisteren naar bondgenoten en internationale bedrijven die in Saoedi-Arabië willen investeren, als zij oproepen het recht te respecteren en dissidenten die onterecht vastzitten, vrij te laten.”

Als de Saoedische leiders echt hervormingen willen, zegt Zayadin, zullen ze een andere koers inslaan. Zo lang dat niet gebeurt, heeft de internationale gemeenschap de taak het regime aan te spreken op die beloftes.

Samah Hadid, campagnedirecteur Midden-Oosten bij Amnesty, zegt dat Saoedi-Arabië wereldwijd bekendstaat om zijn executies en abominabele mensenrechtenreputatie. De wereld kan dat volgens hem niet negeren. “De internationale gemeenschap moet de druk op Saoedi-Arabië opvoeren om een einde te maken aan de doodstraf. Die wordt nog steeds uitgevoerd, in strijd met de internationale mensenrechten en standaarden, vaak na een oneerlijk en politiek gemotiveerd proces.”

Humanitaire hulp

De VN-ondersecretaris-generaal voor Humanitaire Zaken, Mark Lowcock, zei eerder dat minstens 22 Jemenitische kinderen en vier vrouwen zijn omgekomen bij een luchtaanval op 23 augustus. Zij waren op de vlucht voor gevechten in het district Al Durayhimi in het gouvernement Hudaydah.

“Dit is de tweede keer in twee weken tijd dat bij een luchtaanval van de door Saoedi-Arabië geleide coalitie tientallen burgerdoden vallen. Bij een andere luchtaanval in Al Durayhimi op dezelfde dag kwamen vier kinderen om”, zei hij.

Lowcock zei ook zich er grote zorgen over te maken dat de aanvallen plaatsvonden vlakbij humanitaire voorzieningen, inclusief gezondheidsfaciliteiten en sanitaire infrastructuur.

De VN en partnerorganisaties, zei hij, doen er alles aan om mensen te bereiken met hulp. Die hulp kan alleen geboden worden als hulpverleners mensen kunnen bereiken in Jemen, en als mensen kunnen vluchten om hulpverleners te bereiken.

“De partijen in het conflict moeten hun verplichtingen onder het internationaal recht respecteren, en degenen die de macht hebben moeten er alles aan doen burgers te beschermen”, zei hij.

Frustratie

In het artikel US Commander Seeks Clarity in Yemen Attack stelde de New York Times dat Saoedi-Arabië bij de luchtaanvallen onder meer gebruik maakt van Amerikaanse inlichtingen en militair advies. De Amerikaanse luchtcommandant in het Midden-Oosten, luitenant-generaal Jeffrey Harrigian, heeft er bij de door Saoedi-Arabië geleide coalitie op aangedrongen meer informatie te geven over een luchtaanval begin augustus, waarbij meer dan veertig kinderen omkwamen.

Harrigian zei in dat artikel dat er “een bepaalde frustratie” bestaat. “Ze moeten duidelijk maken wat daar gebeurd is.”

De oorlog in Jemen begon in 2014, toen Houthi-rebellen, gesteund door Iran, de hoofdstad innamen en de regering verdreef naar Saoedi-Arabië. Begin 2015 intensiveerden de gevechten.