Afrikaanse vluchtelingen wachten in Marokko op kans om Spanje te bereiken

In de Spaanse enclave Ceuta in de bergen van Marokko en op acht kilometer van een eerste Marokkaans dorp, wonen al jarenlang migranten in de bossen.

Volgens hulpverleners in Melilla, een andere Spaanse enclave in Marokko, zijn ze met een paar duizend mensen: vluchtelingen die met name afkomstig zijn uit landen ten zuiden van de Sahara.

Arrestaties

Ceuta is een van de schaarse poorten die Noord-Afrika toegang verlenen tot de Europese Unie. Sinds meer dan twintig jaar is deze poort echter gesloten. De Spaanse autoriteiten startten in de jaren 1990 met de bouw van zes meter hoge hekkens rond Ceuta en Melilla, bovenaan afgeboord met rollen prikkeldraad.

In het verleden zijn migranten die hier hun moment afwachtten om Spanje te bereiken in staat geweest om een leven uit te bouwen dat enigszins normaal was. Ze zetten tenten op en konden op zijn minst zeker zijn van een vredige nachtrust.

Maar dat kwam tot een einde toen de Marokkaanse politie in 2012 de kampen begon te vernietigen. Migranten die konden ontsnappen werden opgepakt en werden gearresteerd omdat ze illegaal het land zouden zijn binnengedrongen.

Migratie controleren

Deze acties waren het resultaat van overeenkomsten die werden afgesloten tussen Spanje en Marokko nadat de Spaanse overheid had gevraagd aan Marokko om de migratiestromen te controleren.

Vorig jaar was er nog een grote politieraid op de kampementen op de Gurugú-berg, die uitkijkt op Melilla. Vijf migranten werden daarbij gedood, 40 raakten gewond en 400 werden overgebracht naar woestijngebied op de grens met Algerije. Volgens de migranten werden de gewonden niet verzorgd maar overgelaten aan hun lot.

Vandaag verstoppen de overgebleven vluchtelingen zich tussen de bomen of in grotten. Ze weten dat elke poging om de Spaanse grens over te steken gevaarlijk is en veel kans maakt om te eindigen in de handen van de Spaanse autoriteiten.

Push back

“We leven als dieren”, getuigen sommigen, duidelijk beschaamd door deze toestand, en zich verontschuldigend omdat ze vuil zijn en slecht gekleed.

Het eerste wat velen vertellen is dat ze student waren tot het moment dat ze hun geboorteland verlieten. Ze studeerden wiskunde, economie of ingenieursstudies aan de universiteit.

Veel van deze vluchtelingen zijn afkomstig uit Guinee, een van de landen die zwaar te lijden had onder het ebolavirus, Ivoorkust, Gambia, Mali en Burkina Faso. Allemaal hebben ze hun redenen om in deze bossen te overleven terwijl ze het juiste moment afwachten om de metershoge hekkens over te klimmen en hun kans te wagen om Spanje via zee te bereiken, in een bootje of al zwemmend.

De statistieken leren ons dat sommigen daarbij de dood zullen vinden. Anderen zullen het halen, desnoods na vijf of zes pogingen en vluchtend voor de push-backpogingen van de Spaanse Guardia Civil.

Allemaal riskeren ze een gedwongen repatriëring, zeker als ze afkomstig zijn van landen waarmee Spanje een overeenkomst inzake repatriëring heeft afgesloten.

Een deel van hen zal het uiteindelijk opgeven en kiezen om in Marokko te blijven, voorbestemd voor een leven in onzekerheid.

Kritiek op Spaans asielbeleid

Het rapport Vluchtelingen in Spanje en Europa, dat eind mei werd gepubliceerd door de Spaanse Commissie voor Vluchtelingen (CEAR), toont aan dat vluchtelingen van Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara ontmoedigd worden om een asielaanvraag te doen in Spanje, zelfs als ze afkomstig zijn uit conflictlanden zoals Mali, de Democratische Republiek Congo of Somalië.

Vluchtelingen die in Melilla verblijven en asiel aanvragen, mogen de enclave niet verlaten voor er een beslissing over hun aanvraag wordt genomen. In tegenstelling tot Syrische vluchtelingen die niet langer dan twee maanden moeten wachten op een beslissing, is de gemiddelde wachttijd voor een inwoner van Afrika ten zuiden van de Sahara, volgens CEAR, anderhalf jaar.

Dit is echter niet het enige punt van kritiek dat het rapport heeft op de Spaanse regering wat betreft het asielbeleid.

Ook de Veiligheidswet (Ley de Seguridad Ciudadana), die werd goedgekeurd door het Spaanse Parlement met enkel de stemmen van de partij van premier Rajoy, wordt fel bekritiseerd.  Deze wet houdt onder meer een legalisering in van de zogenaamde ‘devoluciones en caliente’, push-backoperaties tegen migranten in Ceuta en Melilla, een schending van het internationale en Europese recht.

De eisen van CEAR en andere ngo’s om deze push backs te beëindigen zullen waarschijnlijk niet in overweging worden genomen door de Spaanse regering of het parlement. Later dit jaar volgen er immers algemene verkiezingen.