Waarom we ons zorgen moeten maken over Groenland (OPINIE)

Groenland is het grootste eiland ter wereld, en daarop rust de grootste ijsmassa van het noordelijk halfrond. Als al dat ijs zou smelten, dan zou de zee met meer dan 7 meter stijgen.

Maar dat gaat niet gebeuren, toch? Nou ja, niet onmiddellijk. Maar we moeten wel goed proberen begrijpen hoeveel van dat ijs tegen het einde van deze eeuw zou kunnen smelten.

Wetenschappers proberen die urgente vraag te beantwoorden met behulp van ingewikkelde modellen, die proberen voorspellen hoe de ijskap interageert met het klimaatsysteem. Alleen, die modellen blijken niet zo goed overeen te komen met recente waarnemingen. Bovendien zijn ze beperkt door onze gebrekkige kennis van het landschap onder de ijskap en de fjorden waar het ijs doorheen stroomt.

Een manier om die beperkingen te omzeilen is kijken hoe de ijskap in het verleden reageerde op veranderingen in het klimaat. Dat is precies wat collega's en ik deden in een nieuwe studie die nu is gepubliceerd in het tijdschrift Nature Communications.

A5-schriftje

We keken naar de drie grootste gletsjers van Groenland en gebruikten historische luchtfoto's in combinatie met rechtstreekse metingen die wetenschappers door de jaren heen hebben genomen. Zo konden we reconstrueren hoe het volume van deze gletsjers in de periode 1880 tot 2012 was veranderd.

De benadering is gebaseerd op het idee dat het verleden kan helpen om ons over de toekomst te informeren. Het toekomstige klimaat en aardsysteem zal weliswaar geen kopie van het verleden zijn, maar toch kan de studie van de gevoeligheid van de ijskap een nuttige gids zijn voor hoe die in de volgende eeuw zal reageren.

We ontdekten dat de drie grootste gletsjers samen de zeespiegel met 8,1 millimeter deden stijgen. Daarmee zijn ze goed voor ongeveer 15 procent van de bijdrage van de hele ijskap. Tijdens die periode is de zee wereldwijd met ongeveer 20 centimeter gestegen, ongeveer de hoogte van een A5-schriftje, en daarvan is ongeveer een vingerbreedte volledig te danken aan het smelten van die drie enorme Groenlandse gletsjers.

Business as usual

Wat zegt dat ons dat nu over het toekomstige gedrag van de ijskap? In 2013 keek ook een modelstudie door Faezeh Nick en collega’s naar dezelfde 'Grote Drie' gletsjers: de Jakobshavn Isbrae in het westen van het eiland en Helheim en Kangerlussuaq in het oosten.

De studie probeerde te voorspellen hoe ze zouden reageren in verschillende toekomstige klimaatscenario's. Het meest extreme van deze scenario's wordt RCP8.5 genoemd en gaat ervan uit dat de economische groei in de eenentwintigste eeuw onverminderd zal doorgaan. De uitstoot resulteert in een verdere wereldwijde opwarming van ongeveer 3,7 graden Celsius – zo’n 4,8 graden boven het pre-industriële gemiddelde.

Dit scenario wordt ook wel het Business As Usual (BAU)-scenario genoemd, en er is heel wat debat tussen klimaatonderzoekers over hoe plausibel het is. Maar het is interessant om op te merken dat dit volgens een recente studie van een groep Amerikaanse wetenschappers het meest waarschijnlijke scenario kan zijn tot ten minste 2050. Door een effect dat “polaire versterking” wordt genoemd, zal het noordpoolgebied waarschijnlijk meer dan het dubbele van de opwarming bereiken. Klimaatmodellen geven zo in het meest extreme scenario, RCP8.5, een opwarming van ongeveer 8,3 graden Celsius aan boven Groenland.

Onderschat

Ondanks die dramatische en angstaanjagende temperatuurstijging voorspelt Faezeh's studie dat de “Grote Drie” tegen het einde van deze eeuw de zeespiegel zouden doen stijgen met 9 tot 15 mm. Dat is nauwelijks meer dan het voorbije effect dat we vaststelden bij een opwarming van 1,5 graden in de twintigste eeuw. Hoe kan dat?

Onze conclusie is dat de modellen fout zijn, ook de nieuwste en meest geavanceerde die worden gebruikt om te beoordelen hoe de hele ijskap zal reageren op de volgende eeuw van klimaatverandering. Ze lijken uit te gaan van een relatief zwakke link tussen klimaatverandering en smeltend ijs, terwijl onze resultaten suggereren dat die link veel sterker is. Voorspellingen op basis van de bestaande modellen zullen dan ook onderschatten hoe de ijskap zal worden beïnvloed. Steeds meer bewijzen ondersteunen die conclusie.

Wat betekent dat allemaal? Concreet: als we doorgaan op dat zeer angstaanjagende RCP8.5-traject van toenemende uitstoot, is de kans groot dat de ijskap van Groenland zal beginnen te smelten met snelheden die we al minstens 130.000 jaar niet hebben gezien. Met rampzalige gevolgen voor de zeespiegel en de vele miljoenen mensen die in laaggelegen kustgebieden wonen.

Jonathan Bamber is hoogleraar Fysische Geografie aan de Universiteit van Bristol en hoofdauteur van de nieuwe studie in Nature Communications. Zijn opinie verscheen oorspronkelijk op The Conversation.