VN waarschuwen voor “gestage stroom van nieuwe uitbraken”

Het rapport Preventing the Next Pandemic zoomt in op de oorzaken van zoönoses – ziektes die de sprong maken van dier naar mens.

Zo is covid-19, dat wereldwijd al meer dan een half miljoen overlijdens heeft veroorzaakt, hoogstwaarschijnlijk ontstaan door vleermuizen. De ziekte is de laatste in een steeds langer wordende rij met ook ebola, MERS, SARS en West-Nijlkoorts. Driekwart van de opkomende besmettelijke ziekten is afkomstig van dieren.

Oorzaken

Het VN-rapport waarschuwt voor zeven trends die dergelijke zoönoses in de hand werken, zoals een grotere vraag naar dierlijke eiwitten, de opmars van intensieve landbouw, de handel in wilde dieren en de klimaatcrisis.

"De wetenschap is duidelijk: als we doorgaan met de uitbuiting van dieren in het wild en het vernietigen van onze ecosystemen, zullen we de komende jaren een gestage stroom van deze ziekten kunnen verwachten”, zegt Inger Andersen, directeur van het VN-milieuprogramma UNEP. “Pandemieën zijn verwoestend voor ons leven en onze economieën, en zoals we de afgelopen maanden hebben gezien, lijden de armsten en de meest kwetsbaren het meest. Om toekomstige uitbraken te voorkomen, moeten we veel bewuster worden over de bescherming van onze natuurlijke omgeving.”

Afrika

Jaarlijks sterven ongeveer twee miljoen mensen, voornamelijk in lage- en middeninkomenslanden, aan verwaarloosde zoönosen. Alleen al in de afgelopen twee decennia hebben zoönotische ziekten economische verliezen van meer dan 100 miljard dollar veroorzaakt, en dat is nog zonder de economische schade door covid-19, die naar verwachting nog veel hoger zal zijn.

Afrika is een hotspot: het continent herbergt een groot deel van de overgebleven intacte regenwouden en natuur in de wereld. Maar het continent heeft ook 's werelds snelst groeiende menselijke bevolking, waardoor de contacten tussen vee, wild en mensen snel toenemen.

“De huidige situatie op het continent is rijp om de bestaande zoönosen te intensiveren en de opkomst en verspreiding van nieuwe ziekten te vergemakkelijken”, zegt Jimmy Smith directeur van het International Livestock Research Institute (ILRI). “Maar met hun ervaringen met ebola en andere opkomende ziekten demonstreren Afrikaanse landen proactieve manieren om uitbraken van ziekten te bestrijden.”

Experten samen brengen

Het rapport pleit voor een One Health-benadering, die expertise op het vlak van volksgezondheid, milieu en dierengeneeskunde combineert, en voor meer onderzoek naar zoönoses.

Ook in de voedselketen dringen ingrepen zich op. De auteurs pleiten voor betere controle van de voedselsystemen en informatiecampagnes om mensen bewust te maken van de risico’s.

Op wereldschaal kan de toenemende druk op het milieu verlicht worden door een duurzamer landbeheer en door de strijd tegen de klimaatverandering op te voeren.