VN: "Digitale massaspionage is de norm geworden"

Pillay waarschuwt dat massasurveillance wereldwijd eerder "een gevaarlijke gewoonte wordt dan een uitzonderlijke maatregel." De staat mag dat soort maatregelen alleen toepassen als ze noodzakelijk en proportioneel zijn en een legitiem doel dienen.

Het rapport bekritiseert veel gebruikelijke praktijken en de rechtvaardiging daarvoor door de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en andere regeringen.

Het bewaren van digitale data kan een bedreiging vormen voor de privacy, los van de vraag of de informatie daadwerkelijk bekeken of gebruikt wordt, stelt Pillay. Ze pleit daarom voor betere bescherming van metadata. Daarnaast moeten overheden transparanter worden en verantwoording afleggen over hun digitale surveillancepraktijken.

Ook technologiebedrijven hebben op dit gebied een verantwoordelijkheid, staat in het rapport. Als zij zonder goede privacywaarborgen meewerken met overheden aan digitale spionagepraktijken, lopen zij het risico zich "medeschuldig te maken aan mensenrechtenschendingen."

Recht op privacy

"Dit rapport is een belangrijke stap op weg naar een stevige, wettelijke basis voor privacy in het digitale tijdperk", zegt Cynthia Wong, internetonderzoeker bij mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW). "Alle regeringen zouden direct moeten beginnen met het doorlichten van hun digitale spionagepraktijken en ze in overeenstemming moeten brengen met de internationale rechtsstandaarden."

Het rapport wijst op de verplichting van staten om het recht op privacy te beschermen in het digitale tijdperk en constateert dat landen hier steken laten vallen. HRW zegt dat de VS en Groot-Brittannië in het bijzonder werk moeten maken van het hervormen van hun surveillancewetgeving en spionagepraktijken.

"De VS hebben praktisch niets ondernomen om de schaal waarop veiligheidsdiensten communicatiegegevens kunnen verzamelen over burgers buiten de Amerikaanse grenzen, te beperken", stelt HRW. De Britse regering hulde zich grotendeels in stilzwijgen over deze kwestie, totdat er deze week een nieuwe wet werd doorgedrukt waardoor veiligheidsdiensten de mogelijkheid houden via internet- telecombedrijven communicatiegegevens van alle Britten in te zien, ook als ze nergens van verdacht worden.

"De VN hebben duidelijk bevestigd dat massasurveillance in strijd is met het recht op privacy en dat bedrijven en overheden meer moeten doen om dat recht te beschermen", zegt Wong. "Overheden kunnen niet onbeperkt burgers bespioneren, gewoon omdat het kan."

De conclusies en aanbevelingen uit het rapport zullen naar verwachting later dit jaar besproken worden door de VN-Mensenrechtenraad en de Algemene Vergadering van de VN.